Trường ca: Gương phúc Tử đạo của Thánh nữ Anê Lê Thị Thành

Tác phẩm đạt giải nhất cuộc thi Văn hóa Nghệ thuật Đất Mới 2024
CHƯƠNG I. NHƯ HẠT GIỐNG MÁU
 
Mở Tông sắc Quasi Semine Sanguinis^[1]
Chúng ta sẽ kể cho các con nghe
Về ơn gọi tử đạo
Như hạt giống máu
Của hơn 130.000 người đã bị giết vì đức tin trên đất Việt Nam mình.
Tinh thần trung kiên ấy
Là câu chuyện hôm nay
Trong mỗi đức tin trong trẻo
Tựa lá non đầu ngày.
Ơn gọi tử đạo
Khắc ghi tên 117 vị thánh
Được ký ngày 19.6.1988
Trong bàn tay thánh thiện của Đức Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolo II.
 
35 năm qua^[2]
Khúc điệp vang lên bên đàn con cháu
Đất choàng vai gánh hạt đức tin
Dẫn con nhỏ qua phố giăng bẫy sương chiều
Chân đóng chì vết sạm trùng đêm thâu
Tay gieo hạt giống máu.
 
Chúng ta sẽ kể
Trái đất tràn ngập các vị tử đạo như thể có hạt giống máu
Và từ hạt giống đó mà mùa màng của Giáo hội đã nảy sinh^[3]
À ơi điệu ru hời mẹ chong đèn nức nở
À ơi điệu ru hời loang chái bếp khói chiều lên
Trong giấc mơ còn vướng mùi ký ức
Lưỡi lặng im, việc làm chứng ngân vang.
 
Chúng ta sẽ kể các con nghe
75 vị bị xử trảm quyết
Mẹ quặn đau như đứt từng khúc ruột
Như ngọn gió đói mưa, như đất rạc toạc sóng
Đêm tối của cấm đạo như màn đêm bị cày xới
Luồng gió nào xước xát buốt vào tim.
Một giọt máu rơi xuống
Ngàn giọt máu đổ ào nối lại ngọn gió nức từng cơn,
Ngàn giọt máu đổ tràn lênh láng chỗ khốc khô của đất hôm nào.
Khi tiếng trống vừa buông
Khi tiếng đầu rơi xuống
Mẹ quàng tay ôm lấy từng hơi thở con mình
Vai run run khắc yêu từng nhịp tim đang yếu lặng
Tay khum lại nâng quý từng hạt đức tin.
 
Dù sau 35 năm chúng ta vẫn kể
Về Đức Kitô chịu đóng đinh thập giá” (1 Cr 1,23)
Về những chứng nhân gan dạ nơi pháp trường.
 
CHƯƠNG II. NGƯỜI MẸ TRẺ ANÊ LÊ THỊ THÀNH
 
Chúng ta sẽ kể
Tên một vị thánh tử đạo thứ 87 trong Tông sắc Quasi Semine Sanguinis^[4]
Bông hoa quý của Giáo Hội
Thánh nữ duy nhất của đất Việt đã cầm nhành thiên tuế
Đỏ màu áo từng ngày từng giờ trung kiên.
 
Người mẹ trẻ
Gọi mặt trời trở giấc bằng dấu Thánh Giá đầu ngày
Thoăn thoắt khều tro khi mặt người còn chưa tỏ
Nhóm củi nấu cơm
Ánh lửa tan loang soi mòn bóng mẹ trên bức vách
Mẹ chân trần lên vệt bồ hóng đổ dài.
Ngôi nhà năm gian
Ôm tròn những giấc mơ con trẻ
Ngọn lửa tí tách
Nhen lên hơi ấm từ tâm hồn người nữ mới bước vào đời sống hôn nhân
Kiềng sắt bốn chân vững từng ngày tần tảo
Áo thơm hai vạt những lắng lo gia đình.
 
Ánh dương chưa rạng, sớm mai chưa tỏ
Trời thảng nhìn trong tiếng ấm nước đun sôi
Đêm qua
Mẹ gánh bình yên vào trong giấc mơ con nhỏ
Say giấc tuổi thơ.
 
Dậy đi con…bình minh ngày mới
Dậy đi con…gương mặt tựa búp non
Tàu lá chuối đã thôi ngậm sương khuya buốt
Gió lay nhẹ đẩy bóng tối khuất vào đêm.
 
Dậy đi con…dâng lời ca tụng Chúa
Cùng bố mẹ vắt mềm cánh gió đông
Cùng anh chị hát lời kinh ban sáng
Mùa chay về, gom đổ đầy kinh thơ.
 
Mặt giường chỗ mẹ nằm nhẹ thôi không cót két
Mưa bụi bay ngang vắt lên nhành lá thành hạt mưa
Từng đứa con ngồi vòng tròn đón bình minh cao thẳm
Quanh bàn thờ đầy ắp những tràng châu.
 
Bếp lửa reo vui lách tách theo nhịp kinh mẹ Thành xướng
Bố Nhất nhìn con lòng ấm hẹn một chiều đồi nương
Một miền hương bung thùy hoa con mớm nhụy
Một gia đình kịp đánh thức những buổi mai.
 
Mỗi sớm hôm mẹ nhen hồng bếp lửa
Đom đức tin từ sáng đến chiều về.
 
CHƯƠNG III. GIA ĐÌNH GƯƠNG MẪU
 
Ngày Chúa nhật
Ai nâng những bàn chân chạy qua phiến sương mù
Lá rơi đầy chảy rịn giấc mơ hoang
Chú nhện con giăng tơ mịn lên màn đêm đẫm nước
Con theo mẹ chân quệt tấm thời gian.
 
Ánh bình minh nhấp nhô về say gió
Lọn tóc tơ mẹ cột thắm nét duyên
Gió chen ngang cõng theo nhánh du mục
Tay nắm tay mẹ dắt cả vầng dương.
 
Nhà thờ đây con vui mừng hớn hở
Kể Chúa nghe từng bước đẹp như mơ
Lễ Misa trải lên dân đạo một vầng nhung nhớ
Khỏa hố buồn tháng năm dài miên man.
 
Bàn tiệc Chúa dân khum mình đón nhận
Mình Thánh Ngài và Lời Chúa dưỡng nuôi
Lòng chộn rộn bao xúc cảm buông lắng
Hồn nhẹ rung được chạm Chúa nơi đây.
 
Cánh đồng phẳng lặng
Cò trắng bay ngang
Cánh võng à ơi khúc nôi nuôi đàn con khôn lớn
Đất cằn khô rặt
Cong tấm lưng cho mồ hôi hôn xuống đất mềm
Mắt cỏ hoang vu
Chân lội bùn lên nương đồi cần mẫn
Xa chân trời giăng sương trắng mới ngủ yên.
 
Thơm thảo gia đình
Nồng ấm quê hương
Kẻ khó đến xin mẹ ân cần trao giúp
Hương bác ái thổi thơm từ bóng mái cũ rêu phong.
Vọng lời khuyên gả con nơi đạo hạnh
Khi lấy chồng vai gánh nặng vẫn vui
Đức vâng lời như lửa nòm giữ ấm
Sợi chỉ hồng cột thắm nghĩa yêu thương
Dặn lòng con đêm ngày theo ý Chúa
Đừng cãi cọ dưới mái nhà Chúa ban
Đừng chùn chân dẫu dốc này rệu rã
Chân trời kia ngời sáng cả bình minh.
 
CHƯƠNG IV. HIẾU KHÁCH
 
Chúng ta kể tiếp các con nghe
Mấy vạt nắng chiều
Cũng rơi lệ khóe mắt nhòe lối đi
Đất ẩm ương
Lưng trời vẩn lớp sương mù mỏng tang
Chiếc lá chết
Màu diệp lục hóa thân trong hình hài nâu sạm.
Làng đạo năm ấy
Những mục tử năm ấy
Bị lùng bắt truy cạn giữa lòng dân
Ngôi nhà thờ bỏ trống
Lại hồi sinh diệu kỳ nơi những tấm lòng thảo thơm.
 
Ngôi nhà năm gian
Không ngăn cấm được đạo
Cha Kim, cha Thành, cha Khoan, cha Ngân
Lần lượt đến nhà mẹ trú ẩn
Đôi vai gánh những tảo tần
Thảo thơm hai vạt bao mùa nắng mưa.
 
Ngôi nhà đơn sơ
Đền thờ kín đáo
Nắng nhìn vách nhỏ gió luồn qua khe
Các chú phục vụ bưng bê
Mẹ Thành cơm nước hẳn hoi sớm chiều
Thăng trầm ngọt đắng cô liêu
Nguyện mầm hy vọng xanh từ Đức Tin.
 
Tấm lòng hiếu khách
Đẹp như từng tiếng chuông ngân
Lời kinh trong ngần
Kín ẩn trong giọt trầm giọt thăng.
 
Làng quê Phúc Nhạc
Cưu mang các mục tử trong tình yêu mến
Vết dấu thời gian
Còn ghi lại những nụ cười trong vắt tựa sương sa
Và đôi lúc
Mênh mang một ánh nhìn như cơn gió mùa khô
Trong chuỗi thời cấm đạo.
Những nắng cháy
Những đông lạnh
Cộng sinh
Vui buồn và lo lắng
Dong ruổi trong miền đất con dân nhà đạo.
 
Ngày nắng lên
Đêm về núi
Các cha dạy con dân vững một niềm tin
Thời chúa Trịnh Doanh, Sâm
Thời vua Cảnh Thịnh
Đã có những vị tử đạo bước theo Chúa Kitô
Dù là linh mục hay tuần phủ quan án
Dù là người buôn bán tầm thường hay chức sắc huyện tri
Là giám mục hay giáo dân chất phác
Cùng lý tưởng loan Tin mừng tình yêu.
 
Các con biết không
Từ thời vua Cảnh Thịnh mẹ Thành sống
Qua vua Minh Mạng
Đến vua Thiệu Trị
Cuối cùng Tự Đức vua
Bao máu đào đổ xuống
Như giọt mưa mát lành
Cho đức tin nẩy nở
Hạt giống máu anh hùng
Tha thứ và khoan dung
Cho những kẻ giết mình
Như Chúa Giêsu
Trên Thập Giá năm xưa
Hy tế
Cứu đời.
 
CHƯƠNG V. BỊ BẮT
 
Một ngày đông nhắn ngày đông buốt lạnh
Vách đá nẻ mòn suy nghĩ từng đêm
Trong thinh vắng, cơn gió mùa khẽ chảy mình giật thót
Bóng hiện mờ rồi vụt loãng vào đêm
 
Người tên Để để lòng tham lót đáy
Báo Trịnh Quang Khanh nơi trú ẩn quý cha
Làng Phúc Nhạc có Cha Tây đạo Chúa
Được giáo dân thương mến gọi là cha
 
Đêm qua
Giọt mưa rơi chầm chậm gõ mềm phiến lá
Cánh hoa đào lìa thân tàn lụi rơi
Dế thổn thức lặng thầm nghe tiếng thở
Gió đông ùn cứa lạnh tựa vết dao.
 
Sáng hôm ấy, ngày 20.3.1841
Đúng Đại lễ Phục sinh
Tiếng trống chiêng, tiếng đao, tiếng chân quân lính chạy
Thảng nhìn như dây nút hạt mùa thương
Các cha ấy vừa dâng trọn Thánh Lễ
Chúc bình an đi ra giữa vòng vây.
 
Có những lúc làm phúc vương phải tội
Làng Bê-lem năm nào tái hiện lên
Xin chỗ nương nhưng nhà nào dám nhận…
Nhà mẹ Thành thành máng cỏ trú thân.
Lời cầu nguyện mẹ dâng trọn cho Chúa
Con gái Nụ tím nỗi buồn vành môi
Cọng rơm khô làm mái che góp phần mình im lặng
Dưới lòng mương muỗi nén thở trân trân.
Từ trên cao
Ngọn tre già khom lưng phủ bóng nhìn
Đi qua đường biên của từ chối hay đón nhận
Lưỡi tử kề mái hiên
Xòe bàn tay mắt chong từng ký tự
Thành lời nguyện tắt.
 
Út Nụ
Thôi vò vạt áo
Đầu gác tựa cột nhà trong chiêm bao ấm lửa
Mơ một hồi chuông đêm
Thanh âm rung dậy cả những phiến rêu trầm
Thời cấm đạo đã hết
Một vệt mây trắng dải quang bầu trời
Mùa tung tăng đến nhà thờ đã sang trang.
 
Nắng nhẹ lên
Tỏ soi dáng mẹ ngồi khâu từng nhánh gió
Con gái nhỏ
Ngất đi vì hoảng sợ trong trận ốm mới đây
Yên dựa nơi bóng dáng hao gầy
Mẹ yêu.
 
Bỗng trên cao chim dáo dác mất ổ
Rầm rập gươm đao
Thanh âm búa bổ
Thúc trống rền vang
Khu vườn mẹ Thành bị lật tung như vạt cỏ bị cuốc xới
Cây rơm ngã xiêu
Rãnh mương xông tới như mật báo chỉ điểm
Cha Berneux bị tóm giữa vòng vây.
 
Nhịp tim chưa kịp rung
Chúng quay lại nhìn mẹ Thành đầy gan dạ đứng chờ Thánh giá
Đôi tay trói lại
Gông nặng khoác vai
Bố mẹ bị bắt lây vì tội giấu cha đạo trong nhà.
 
Mẹ Thành đi
Nồi niêu xoong chảo bị hôi hết
Chăn gạo bát đĩa bị cuốn đi
Xác xoan mỏng rơi cuối mùa ly biệt
Tím sân nhà phủ màu áo đau thương.
Mẹ ra đi hơi ấm đong kỷ niệm
Mắt đêm buồn ai chong những lời kinh
Mẹ yếu sức gông nặng xô mẹ ngã
Chân rã rời những vết xước ai khơi.
 
Vai vác gông như vai mang Thập tự
Giống Giêsu mẹ đón nhận bước đi
Cả ngày đêm hình hài nghiêng ngã sấp
Ai cời lại những vết rằm rỉ khô.
 
Chiều hôm ấy mây xám trôi oằn oải
Mái tranh buồn nhỏ giọt nhớ mẹ yêu.
 
CHƯƠNG VI. TRONG NGỤC TÙ
 
Đến Nam Định
Quân lính cho mẹ dừng lại trong một dinh quan án
Cùng trại giam với hai chị nữ tu.
 
Lộc cộc tiếng đao khua mẹ thực mơ tỉnh dậy
Gió nồm về mặt tường đọng sương trong
Mặt giáp nhau mờ nhòe trong hơi nước
Gió rạc gầy thấy mẹ trắng đêm thâu.
 
Sau sáu ngày quan dụ mẹ quá khóa
Quan hết lời bỏ đạo sẽ tha ngay
Nơi công đường mẹ xưng niềm tin thật
Không bao giờ tôi bỏ đạo Gia tô.
 
Mẹ chân trần đứng bên dàn lính như hóa đá
Hàng roi đao như dương liễu cúi đầu lặng im
Những nữ nhi vừa lì vừa cứng cổ
Tâm gan dạ chí cương quyết không sờn.
 
Quan tức lộn
Đổi roi bảy phân
Bằng thanh tre thanh củi
Truyền lính đánh
Thỏa hả hê.
 
Vút…
Tiếng thanh tre vung lên
Đanh…
Tiếng roi mạnh quật xuống
Mớ thanh âm hỗn độn
Lằn roi chìn chịt như mạ non đâm rễ
Ngực nóng từng độ
Sinh lại lần nữa
Nơi huyết quản
Nơi trái tim
Nơi sinh lực
Nơi ý chí
Của những đôi chân phạt lối
Đôi tay không gì ngáng trở
Hạt giống máu
Mang tên Lê Thị Thành
Ủ thúc trong mưa roi
No nước
Mép hạt nổi sưng
Đợi
Nảy mầm hạt giống
Hạt giống nhỏ
Trung liệt và kiên cường
Của Nước Trời yêu thương.
 
Những làn roi của lính tráng khỏe mạnh lên thân mềm tứa máu
Vết thương bầm nay hoác miệng sưng húp dập dụi đau
Run rẩy trong mưa roi tay thân mẹ như hoa máu nở nghẹn
Đau rất đau mẹ không nói nổi nên lời.
 
Về đến trại mẹ thân mệt đau xót
Vẫn an ủi với nụ cười trên môi
“Vì Danh Chúa nên mọi người thù ghét
Đây cơ hội làm chứng trong mừng vui”. (x. Lc 21, 12-13)
 
Mỗi làn roi có Đức Mẹ nâng đỡ
Sức nữ thường ai chịu thấu đớn đau
Máu bắn ra như cánh hoa hồng đỏ
Con góp lại thành bông thắm tình yêu.
 
Cánh đồng bỏ hoang ngôi nhà thông thốc gió
Hoa xoan vừa lụi muỗi giàn giụa kiếm cơm
Nền trại ướt ẩm hơi nồm về nhơm nhớp
Lạnh giá thân mình thêm đau nhức từng cơn.
 
Áo mẹ hoa đỏ chảy nước vàng sưng thối
Không phàn nàn mẹ khơi lửa đức tin
Đàng Thánh Giá, chuỗi tràng châu trên miệng
Ấm giam trại bằng lửa mến tình yêu.
 
Con gái Nụ không cầm được nước mắt
Gặp lại mẹ bao nhung nhớ òa lên
Thực nỗi đau trên thân mẹ, giống Chúa
Mẹ khuyên lại coi sóc cửa nhà nên.
 
Lá non cúi xuống nghẹn lời
Nắm tay mẹ cảm thấu đường vân ấm
Tâm hồn mềm như nốt lặng
Nghe lời mẹ khuyên
Mưa đức tin nhú mầm xanh diệp lục
Hai trái tim nở đóa mưa nước trời.
 
CHƯƠNG VII. TỬ ĐẠO
Từng hồi chuông như nhịp tim loang mỏng
Thân kiệt sức dần
Vẫn không thôi tra tấn, đánh đòn, dụ dỗ
Nơi người mẹ tuổi đời 60.
 
Trong sốt rét thân mềm run lẩy bẩy
Miệng không rời lời kinh lắng đầy vơi
Nắng ngủ quên trải màu buồn nhàu nhĩ
Mẹ ru hời chặng Thánh Giá bước theo.
 
Hạt giống máu trong trại giam bé nhỏ
Muốn lau sạch mặt kính nhòe mờ sương
Kính quan quyền bị gió nồm che phủ
Đục một màu…đường chân lý thấy chi?
 
Chuỗi…
Hy sinh. Nhẫn nại. Hiền hòa
Mẹ họa lại khuôn mẫu hoàn hảo của Chúa Giêsu trong cuộc thương khó
Miệt mài. Nghiền ngẫm. Hòa điệu
Mẹ liên lỉ kết từng hạt tử đạo thánh thiêng.
Tháng ngày ròng rã
Nắng phả bung
Trại giam trần trụi những sa mạc cát bỏng
Kinh Kính Mừng ví dặm tấu hòa ca.
Hạt giống máu trong trại giam bé nhỏ
Vươn đức tin như rễ mạch len vào lòng đất hoang
Từng giọt máu tưới đỏ chân mẹ bước
Tin vào Chúa sẽ đồng hành dẫn đưa
Hạt giống máu gieo mình trong tín thác
Sống tử đạo từng giờ phút trung kiên
Trong trại giam hay công đường tra khảo
Quật roi tre hay thả rắn trong thân
Áo hoa hồng mẹ thổi hương thơm mịn
Giữa gió chiều chờ rước tới thiên cung.
 
Hạt giống máu co mình trong sốt lạnh
Oằn oải trong sốt mê
Trầm mình trong sốt rét
Kiết lỵ khó ăn
Đầu đau mơ sảng
Vai vẫn mang gông nặng trịch trong chốn ngục tù.
 
Ngày đầu thu mây lững lờ ngưng đọng
Hạt giống máu phi thường được hiến dâng
Mẹ diễm phúc được gặp cha giải tội
Của ăn đàng thêm sức mạnh mẹ xưng:
Lạy Chúa con!
Chúa đã chịu đóng đanh vì con
Chúa định cho con thế nào
Con xin vâng trọn ý Ngài thế ấy
Này đây xác thân linh hồn
Xin dâng cho Chúa trọn đời mà thôi.
 
Trong tay chị em
Tấm linh hồn mẹ phó
Xin tha tội
Rồi tắt thở.
Hạt giống máu đã chạm nhành thiên tuế
Phúc tử đạo mẹ mỗi ngày ước ao
Ngày vinh thắng mẹ gặp được Thiên Chúa
Đấng mẹ yêu, mẹ chọn chết vì yêu.
Nơi trại giam quyện mùi hương lúa mới
Hạt giống máu đảo trộn những trận roi
Bầm giập khúc điệp ròng 5 tháng
Bình yên lịm giấc vừa chớm thu.
 
CHƯƠNG VIII. HẠT GIỐNG MÁU TRỔ SINH HOA TRÁI
 
Chúng ta kể các con nghe
“Máu các Thánh Tử đạo
Là hạt giống trổ sinh các tín hữu”^[5].
Mẹ Thành nằm xuống
Của trời thu ngày 12.7
Của trời thu đói bão xoáy qua sông
Giàn giụa khóe mắt chồng con ở lại.
Mẹ Thành nằm xuống
Gầy guộc xác thân
Từng sợi gân nổi xanh như rễ tre xế bóng
Mồ hôi tiết hạ, gió nồm mùa Chay
Mẹ giặt sạch trong dòng sông mang tên gọi Tha Thứ
Máu đào bao nhiêu còn sót lại
Rịn khô trong vết thương chồng chất
Lót mảnh tim
Còn nóng hổi đến giây phút cuối đời
Nóng hồng ân tử đạo
Trọn hồn xác dâng trao.
 
Mở Tông sắc Quasi Semine Sanguinis
Có 117 hạt giống máu
Có mẹ của 6 người con
Được ghi vào sổ bộ các thánh
Được ghi nhớ trong toàn thể Giáo hội ngày tôn kính các Thánh Tử đạo.
Ngày hôm ấy
Dưới quảng trường Thánh Phêrô
Ngàn vạn con tim như cùng chung phách nhịp
Rung lên tiếng oai hùng nhạc ca
Vang khắp trời
Xuyên dậy từng ký ức
Gương hiếu trung
Lòng son sắt
Thấu thị những cực hình…
Một vị bị lý hình dùng dao tùng xẻo từng miếng trên thân đau như cắt
4 vị bị chặt tay chặt chân máu đổ òa trước khi đầu lìa cổ tắt hơi
6 vị bị thiêu sống trong hy tế tiến dâng ngàn đau đớn
22 vị bị xử giảo dây tròng cổ kéo đôi đầu đến toạc thân
9 vị bị tra tấn hành hạ mòn sức gục tù mà chết.
Có đạo nào hơn 300 năm bị bách hại bằng những nhục hình khủng khiếp
Có đạo nào bị giết mà vẫn kiên trung anh dũng hướng về trời cao
Xin tha thứ
Cho kẻ giết mình.
Hạt giống Đức tin
Hương Đức tin
Gió Đức tin
Mảnh vườn Đức tin
Như ngọn lửa âm thầm chờ cơ hội bùng cháy
Gươm. Đao. Kiếm. Dao. Dây thừng. Máy chém hành nát ruộng lúa nhỏ
Ngày. Đêm. Năm. Tháng. Liên hồi. Giẫm. Đạp nhành lúa mì chết khô
Mảnh vườn Giáo hội
Có ngàn hạt lúa nhỏ
Gục xuống
Chết đi
Thối đi
Cho đời sau trổ sinh hoa trái.
 
Các Thánh tử đạo
Các hạt giống máu thánh thiêng
Làm sao kể cho hết
Từng chứng từ đặc biệt trong từng thời thế gây nên.
Những cơ hội
Các Thánh đã nắm lấy cơ hội
Minh chứng đức tin.
 
 
Trong ánh sáng huyền nhiệm
Mùa lúa vàng của Chúa đơm bông
Người mẹ của chúng ta
Đã dự phần đau khổ và thập giá
Nay vinh phúc dự phần trong miền đất ơn cứu độ
Thánh lễ tuyên phong 117 vị thánh
Là hồng ân Chúa
Là vinh dự
Cho con cháu Việt Nam
Noi gương bước theo tấm gương các ngài.
 
Chúng ta đã kể các con nghe
Về hạt giống máu
Về gương phúc kiên trì
Của mẹ thánh Anê
Chúng con cũng hãy chịu tử đạo
Bằng những hy sinh bác ái hàng ngày
Xin…
Mẹ Maria
Nữ Vương các Thánh Tử đạo
Trợ giúp chúng con
“Ai không tử đạo bằng những chiếc đinh lớn
Hãy tử đạo bằng những chiếc ghim nhỏ”^[6]   
Nhé các con.

---