THÁNH TÔMA KHUÔNG
LINH MỤC TỬ ĐẠO
(1780-1860)
Tôma Khuông, Sinh năm 1780 tại Nam Hào, Hưng Yên, Linh mục dòng Ða Minh, bị xử trảm ngày 30/01/1860 tại Hưng Yên dưới đời vua Tự Ðức. Ngày 29.4.1951 cùng với 24 vị tử đạo khác tại Việt Nam, cha Tôma Khuông được Đức Piô XII suy tôn lên hàng Chân Phước. Ngày 19-06-1988, Đức Gioan Phaolô II suy tôn ngài lên bậc Hiển thánh. Lễ kính vào ngày 30/01.
Vì Chúa bỏ vinh sang
Đọc lịch sử Giáo Hội, chúng ta thấy không lạ gì mẫu gương của thánh Phanxicô thành Assisi hay thánh Tôma thành Aquinô đã từ bỏ dòng dõi quí tộc giàu sang để vâng nghe tiếng gọi của Thiên Chúa, đã theo gương đức Kitô, Thầy Chí Thánh, Đấng Chủ Tế muôn loài chấp nhận trở nên nghèo khó không chốn nương thân để loan báo Tin Mừng Cứu Độ.
Thánh Tôma Khuông cũng vậy, ngài đã quên đi dòng dõi quyền quý sang trọng, để theo tiếng Chúa kêu gọi và trở thành chứng nhân cho Đức Kitô, chứng nhân cho một tôn giáo mới mẻ đối với dân tộc Việt Nam, một tôn giáo bị miệt thị và chịu bách hại nặng nề. Quả thật, chỉ có Thiên Chúa mới khiến được cha hy sinh như thế. Và cũng thật quý báu biết bao tấm lòng của cha đã sẵn sàng đáp lại tiếng kêu gọi đó, đến nỗi hiến dân chính mạng sống mình cho tình yêu Thiên Chúa.
Phản đối bạo động
Tôma Khuông sinh khoảng năm 1780 (thời Trịnh Nguyễn) tại làng Nam Hòa xứ Tiên Chu, tỉnh Hưng Yên. Con đường danh vọng rộng mở cho cậu bé thông minh xuất sắc này, vì cha cậu đã từng làm Tuần Phủ ở Hưng Yên. Nhưng cậu đã nghe theo tiếng gọi linh thiêng và xin vào nhà Đức Chúa Trời. Sau đó cậu theo học tại chủng viện và thụ phong linh mục.
Trong trách nhiệm coi sóc các linh hồn, cha Khuông nổi tiếng là một linh mục khôn ngoan, thánh thiện, khéo giao thiệp và nhiệt thành với sứ vụ truyền giảng Tin Mừng. Sống trong giáo phận Dòng Đaminh đảm trách, cha Khuông muốn liên kết sâu xa hơn với dòng, cha đã gia nhập dòng ba Đaminh và cổ động nhiều giáo hữu cùng tham gia để thánh hóa đời sống mỗi ngày.
Trải qua ba thời bách hại của các vua Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức, cha Tôma Khuông đã khôn khéo thân thiện với quan chức địa phương để tiếp tục thi hành việc mục vụ. Nhiều lần cha bị bắt giữ, nhưng nhờ những quan hệ này, cha được trả tự do. Tuy nhiên từ năm 1858, cuộc bách hại của vua Tự Đức gia tăng mãnh liệt, công việc của cha gặp nhiều khó khăn hơn. Áp lực của quân Pháp đã khiến vua Tự Đức tức giận và nghi ngờ tới công giáo tiếp tay với thực dân, nên thẳng tay đàn áp họ. Một vài làng Công Giáo có tổ chức một số thanh niên để tự vệ trước sự càn quét của quân lính nhà vua. Cha Khuông khi đó đã gần 80 tuổi, hoàn toàn không hưởng ứng chủ trương này. Năm 1859, thấy một giáo dân Cao Xá tổ chức võ trang, cha liền ngăn cản và quyết định lánh sang đại phận Đông Đàng Ngoài (Hải Phòng). Quyết định này khiến cha bị bắt và được lãnh phúc tử đạo.
Khi cha đến đầu cầu làng Trần Xá, cha thấy quân lính đã đặt sẵn ở đó một Thánh Giá buộc mọi người đi qua phải đạp lên. Là một linh mục của Chúa Kitô, cha nhất định quay lưng trở lại tìm lối đi khác. Thái độ dứt khoát đó, khiến quân lính nhận ra và chặn cha lại. Khi cha khẳng khái từ chối việc bước qua Thánh Giá, lính liền bắt trói cha cùng với người tín hữu đi theo cha.
Sau 15 ngày giam giữ, cha Tôma Khuông và bốn giáo hữu khác có địa vị, được áp giải tới quan Tổng đốc xét xử. Quan tìm mọi cách ép buộc cha làm nhân chứng tố cáo: những người Kitô hữu ở Cao Xá thông đồng với tàu Pháp – Tây Ban Nha đang bỏ neo ngoài cửa biển, âm mưu nổi loạn chống lại nhà vua. Cha Tôma thẳng thắn trình bày lập trường của giáo hội: "Đạo Công Giáo không những cấm các tín hữu chống đối chính quyền mà còn khuyến khích họ cầu nguyện và góp phần giúp quê hương được an ninh thịnh vượng".
Bấy giờ quan không nói gì đến vấn đề này nữa, chỉ bắt cha bỏ đạo, bước qua Thập Giá và yêu cầu cha khuyên các tín hữu khác làm như vậy để được tự do về nhà. Khi đó người tôi trung của chúa trả lời:
"Tôi nay đã 80 tuổi rồi, lại là linh mục công giáo, tôi luôn luôn nhắc nhở các tín hữu trung thành giữ đạo thánh Chúa. Giờ đây nếu tôi khuyên họ chối đạo thì tôi thật bất xứng và chẳng đáng làm linh mục. Tôi và các bạn tôi không mong ước gì hơn là được hy sinh mạng sống vì đạo Chúa".
Thánh giá và vinh quang.
Lòng khao khát mong mỏi trên của vị anh hùng đức tin đã được thể hiện. Án trảm quyết do quan Tổng đốc đệ vào kinh được vua Tự Đức chuẩn y. Và ngày 30.1.1860 cha Tôma Khuông bị điệu ra pháp trường Hưng Yên. Trên đường tới đồi Canvê của mình, mọi người thấy vị cha già khả kính chống cây gậy mà cha đã cẩn thận cột thêm một thanh ngang cho giống hình Thánh Giá, bước đi chậm rãi. Cha vui vẻ chào giã biệt những người đang ngậm ngùi thương tiếc tiễn đưa.
Cây Thánh Giá, biểu tượng suốt đời cha đã tin tưởng và công bố; cây thánh giá mà cha không bao giờ giày đạp cho dù phải chịu muôn nỗi gian khổ và cả cái chết, thì giờ đây, với cách biểu hiện đơn giản đó, cha muốn nói với mọi người rằng: cho đến phút cuối cùng của cuộc đời, Thánh Giá vẫn mãi mãi là niềm an ủi và là chỗ dựa vững chắc cho người Kitô hữu. Đến nơi xử, cha Khuông quỳ gối trang nghiêm cầu nguyện trước cây Thánh Giá đó rồi cúi đầu lãnh nhận lưỡi gươm đem lại vinh phúc ngàn thu.
Ngày 29.4.1951 cùng với 24 vị tử đạo khác tại Việt Nam, cha Tôma Khuông được Đức Piô XII suy tôn lên hàng Chân Phước. Ngày 19-06-1988, Đức Gioan Phaolô II suy tôn ngài lên bậc Hiển thánh.
Nguồn từ thư viện Đa Minh
Trường thi tử Đạo.
Thời Trịnh Nguyễn rộng đường danh vọng
Cha Tuần Phủ ô lọng Hưng Yên
Cậu Khuông thông thái nhất miền
Ðược ơn Chúa gọi chăn chiên Nước Trời
Cậu theo học dâng đời Chủng viện
Là Tông đồ tận hiến thiết tha
Thụ Phong Linh Mục làm Cha
Khiêm cung đạo đức thật là khôn ngoan
Khéo giao thiệp giỏi giang rao giảng
Loan tin mừng can đảm tuyên xưng
Ðaminh gia nhập đón mừng
Gia đình thánh hóa không ngừng canh tân
Khéo thân thiện ba lần cấm đạo
Bắt giữ Cha chúng bảo cho về
Các nơi Ngài vẫn say mê
Nhủ khuyên giáo hữu lời thề sắt son
Cuộc bách hại lại còn mãnh liệt
Tự Ðức vua tiêu diệt thẳng tay
Các làng Công giáo nơi này
Ðứng lên tự vệ Cha hay can liền
Cha quyết định đi liền nơi khác
Quân lính canh đứng gác đầu cầu
Mọi người qua lại nơi đâu
Bước qua Thập Giá ngõ hầu cho đi
Cha khẳng khái tức thì quay lại
Chúng bắt ngay áp tải giải quan
Ông Tổng Ðốc tố cáo gian
Âm mưu theo Pháp để làm tay sai
Cha khẳng định thưa Ngài Tổng Ðốc
Người Việt Nam ai ngốc ai ngu
Chính quyền chống đối theo thù
Quê hương cầu nguyện thiên thu an bình
Cuộc đấu lý thấy mình bị hố
Quan Tổng Ðốc tuyên bố đổi thay
Nếu Cha thực hiện điều này
Bước qua Thánh Giá tha ngay về nhà
Tám mươi tuổi tôi là Linh Mục
Tôi luôn luôn hun đúc giáo dân
Phúc âm lời Chúa trọn phần
Yêu người mến Chúa nếu cần hy sinh
Quan Tổng Ðốc Triều Ðình kính đệ
Tự Ðức Vua phê để chuẩn y
Cha vui chuẩn bị bước đi
Chống gậy Thánh Giá thực thi ý Trời
Quân lính dẫn tới nơi để xử
Cha Khuông quỳ nghĩa cử trang nghiêm
Trước cây Thánh Giá đầu nghiêng
Lưỡi gươm đón nhận tới miền Thiên Cung
Cho đến phút cuối cùng cái chết
Của cuộc đời đã kết thành hoa
Dâng lên tới chốn Thiên Tòa
Tràng hoa tử đạo Tôma trung thành
Tôma Khuông năm sanh Canh Tý (1780)
Tại Nam Hào Phú Hậu Hưng Yên
Suốt đời rao giảng nhủ khuyên
Canh Thân (1860) tử đạo trong niềm hân hoan
Năm Tân Mão (1951) chứa chan chân phước
Công sức nhiều nay được hiển vinh
Hồn ngài về chốn thiên đình
Ðời đời hưởng phúc trong tình Cha con
Lời bất hủ: Quan khuyên cha bỏ đạo, bước qua Thập giá, khuyên tín hữu bỏ đạo. Cha đáp: "Tôi nay đã 80 tuổi rồi lại là linh mục Công giáo, tôi luôn luôn nhắc nhở các tín hữu trung thành giữ đạo thánh Chúa. Giờ đây nếu tôi khuyên họ chối đạo thì tôi thật bất xứng và chẳng đáng làm linh mục. Tôi và các bạn tôi không mong ước gì hơn là được hy sinh mạng sống vì đạo thánh Chúa".
