VÀ NHỮNG TRIỂN VỌNG
(CHIA SẺ CỦA LINH MỤC TRĂNG THẬP TỰ TRONG BUỔI GIAO LƯU CÁC TÁC GIẢ, CHIỀU 21-9-2012)
Buổi gặp gỡ chiều nay là để mở rộng vòng quen biết giữa những tác giả trong bộ sưu tập CÓ MỘT VƯỜN THƠ ĐẠO, cùng nhau chia sẻ cảm nghĩ và kinh nghiệm, cùng nhau nối kết tình thân, nhất là để cùng nhau cảm tạ Thiên Chúa về những ơn chúng ta nhận được khi thực hiện bộ sách này, đồng thời cũng tiến tới những cái nhìn cho tương lai.
- Ơn thứ nhất, là đã hình thành được một cái khung để sưu tầm văn thơ Công giáo và tiếp tục xây dựng việc nghiên cứu về lịch sử văn học Công giáo mà cụ Võ Long Tê đã khởi đầu. 140 tác giả tiếp sau Hàn Mạc Tử được xếp theo thứ tự năm sinh, và rồi các tác giả về sau trong bộ sưu tập dự kiến Vườn Thơ Đạo Nở Hoa cũng sẽ được xếp như thế.
- Ơn thứ hai, là đã thấy được một hướng tìm tòi về tâm linh cho việc phát triển văn chương Công giáo. Quyển 1 của bộ sưu tập, Thi sĩ của Thánh giá, đã giúp khám phá ra chân dung Kitô hữu của Hàn Mạc Tử. Nhà thơ tiền phong trẻ tuổi này đã để lại một kinh nghiệm, một lộ trình và một thành đạt trên đường tâm linh. Nơi các tác giả sau Hàn Mạc Tử, qua các bài chia sẻ đăng trong bộ sưu tập, một số vị cũng đã đóng góp thêm những kinh nghiệm đáng quý.
- Ơn thứ ba, là đã thấy một hướng làm việc chung. Chương trình sưu tập thoạt đầu chỉ có Lê Đình Bảng và Trăng Thập Tự, đưa ra định hướng chung. Mấy năm sau có thêm Cao Huy Hoàng và Nguyễn Đình Diễn (họp định kỳ làm việc ở Sài Gòn) và đã thực hiện được quyển Kinh Trong Sương. Sau khi Lê Đình Bảng hoàn thành 6 tập Ở Thượng Nguồn Thi Ca Công Giáo, năm 2011 ngoài nhóm chủ chốt họp mặt đinh kỳ hàng tháng tại Qui Nhơn, còn triển khai làm việc qua email và điện thoại với Trần Vạn Giã (Nha Trang), Lê Hồng Bảo (Ninh Thuận), Cao Huy Hoàng (Bình Thuận), Lê Đình Bảng và Vũ Thủy (Sài Gòn). Dĩ nhiên phải có một người chủ biên nhưng chính là nhờ làm việc chung mà công việc mới được phong phú và nhanh chóng. Thiếu sự làm việc chung, có thể mười năm nữa vẫn chưa có được bộ sưu tập như lần này.
- Ơn thứ tư, là đã có được sự phấn khởi quan tâm và dấn thân của các tác giả. Các tác giả được mời tham gia bộ sưu tập đã tích cực hợp tác. Khi tiến hành xuất bản, một số đông các tác giả đã quảng đại đóng góp, kẻ ít người nhiều, tổng cộng lên đến 139 triệu, tức 15,5% số tiền ủng hộ. Quan trọng hơn nữa, trong những lá thư đính kèm tiền gởi, phần đông đều tha thiết với vấn đề đào tạo tiếng Việt cho thế hệ trẻ, nhất là những tông đồ tương lai của Chúa. Dù sách bị thay thế bằng màn hình và văn hóa viết suy thoái thành ngôn ngữ nhắn tin điện thoại, Tin mừng vẫn phải rao giảng thật chính xác trong lớp giáo lý, trên tòa giảng, trên trang mạng... Vẫn cần những người viết các văn bản định hướng... Sự hiểu biết về Hàn Mạc Tử và dòng chảy thơ văn tuy lặng thầm nhưng có thật trong cộng đồng Dân Chúa sẽ giúp nhiều bạn trẻ ý thức hơn và đầu tư thời giờ trau dồi tiếng Việt để loan báo Lời Chúa.
- Ơn thứ năm, là đã đến lúc chúng ta không còn cô đơn trên bước đường mục vụ văn hóa. Bài toán lúc đầu của chúng tôi giản dị là làm sao để đẩy tới mỗi giáo phận ít là 1.000 bộ sách, những giáo phận lớn 2.000 bộ, thì nhiều hay ít, các bạn trẻ sẽ có lúc tiếp cận và kết quả rồi sẽ đến. Với 26 giáo phận, con số sẽ là 30.000 bộ. Muốn bù lỗ cho mỗi bộ sách 50.000 đồng, sẽ cần đến 1 tỷ rưỡi. So với những ngôi nhà thờ đang đua nhau làm lại, chỉ là một con số khiêm tốn, nhưng liệu mấy ai hưởng ứng giúp đỡ? Không dám ảo tưởng, chúng tôi lên kế hoạch thực hiện 1/3 chương trình, tức 10.000 bộ. Người nhận giúp phát hành cho rằng vẫn nhiều quá, sợ không tiêu thụ hết, cần thăm dò nhu cầu trước xem sao đã. Thật bất ngờ, chỉ sau mười ngày, đã có bốn giám mục đăng ký tổng cộng 2.800 bộ. Anh em nhóm biên tập lạc quan tập trung lo hoàn thành bản thảo. Người ta giới thiệu một số đại ân nhân thường giúp các nhà thờ. Tôi gõ cửa và bị chối khéo. Thế nhưng rồi đã có 19 anh chị em trong nước, kể cả thân nhân, bạn hữu giáo và lương đã ủng hộ được 202 triệu, người nhiều nhất là 100 triệu và người ít nhất là 200.000 đồng. Một nữ độc giả chưa quen biết tại Úc đã vận động quyên góp được 2.300 Úc kim. Một bệnh nhân bại liệt từ Mỹ giúp 1.000 Mỹ kim. Một cộng đồng Việt Nam tại Mỹ giúp 1.000 Mỹ kim. Một linh mục đang làm việc tại nước ngoài đã dốc hết số tiền thưởng hậu đại học để giúp 20 triệu đồng. Một linh mục trong gia tộc thường cho tôi những dồng tiền dành dụm của ngài, tôi cũng góp vào đây. Có 7 cựu chủng sinh hải ngoại giúp được gần 20 triệu. Quay lại Việt Nam, một cựu chủng sinh giúp 100 Mỹ kim, một cha Tổng đại diện đã giúp 30 triệu đồng, một cha xứ giúp 100 Mỹ kim, một cha ở nhà hưu dưỡng giúp 400.000 VND. 11 dòng nữ đã giúp tổng cộng 63 triệu. Cộng với sự giúp đỡ lớn lao của các Đức Giám mục như sẽ nói dưới đây, sau cuộc kỷ niệm 100 năm ngày sinh Hàn Mạc Tử, chúng tôi sẽ xúc tiến ấn hành thêm 3000 bộ sách. Ước mong các tổ chức và đoàn thể tại các giáo phận tiếp tay để sách đến được với đông đảo sinh viên học sinh. Nếu số lượng đăng ký gia tăng, chúng tôi sẽ tiếp tục tìm nguồn hỗ trợ và xin giấy phép tái bản để đáp ứng nhu cầu.
- Ơn thứ sáu là sự quan tâm đặc biệt của các Đức Giám mục. Cách đây hơn 20 năm, khi tôi lặn lội tìm gặp những anh chị em thơ văn cũ thì đa số đã xếp bút nghiên kiếm sống qua ngày. Thấy vẫn còn một linh mục hỏi thăm đến, một số người đã lại cầm bút. Cuộc phấn đấu dai dẳng khá mệt mỏi nhưng rồi chúng tôi đã in được 5.000 bản để tặng đến tất cả các giáo xứ và dòng tu Việt Nam và thanh thỏa được nợ nần đã đem lại một tín hiệu hy vọng. Bộ sách "Những bài thơ hay lạ xưa nay" của Long Biên Trương Quang Nguyên (Nxb Văn Nghệ, 2009) đã chọn giới thiệu 10 trong số 15 tác giả Kinh Trong Sương, giúp độc giả ngoài Kitô giáo biết thêm một vài tác giả Công giáo nào đó ngoài Hàn Mạc Tử. Đó là niềm khích lệ thứ hai. Dù vậy, lúc ấy vẫn còn là hành trình đi trong sương và có phần lẻ loi. Còn nay thì sự ủng hộ của các Đức Giám mục đã rất rõ.
Bộ sưu tập Có Một Vườn Thơ Đạo không những đã được xuất bản dưới logo của Ban Văn Hóa HĐGMVN mà còn nhận được sự giúp đỡ cụ thể. Trong số 42 vị giám mục đương nhiệm và hưu dưỡng có 5 vị đã viết thư khích lệ. Có 7 vị, chưa kể hai ĐGM tác giả, đã nâng đỡ về tài chánh bằng cách mua sách tặng và ủng hộ tiền bạc. Ngoài số sách mua để tặng lên đến 4.500 bộ, tổng cộng 270 triệu đồng còn có số tiền giúp bù lỗ lên đến 212 triệu VNĐ = cộng lại là 482 triệu đồng. Nói rõ hơn: Hơn 1/5 số các giám mục quan tâm ủng hộ công việc này bằng tiền bạc với một số tiền xấp xỉ số giúp đỡ của mọi thành phần khác trong Dân Chúa cộng lại (497 triệu, kể cả 27 triệu đặt mua sách tặng).
Đó là thông điệp bằng con số để những anh chị em đang mệt mỏi khi làm mục vụ văn hóa đừng nản lòng. Tận thâm tâm, các mục tử vẫn ưu tư khắc khoải về việc truyền tải Tin mừng bằng văn thơ nghệ thuật. Hơn nữa, chính vị Mục Tử tối cao là Chúa Cứu Thế Giêsu Kitô sẽ ban Thánh Thần Ngài cho ta (x. Lc 11,9-13) và cũng bảo đảm cả phương tiện cho ta làm việc: "Trước hết hãy tìm kiếm Nước Thiên Chúa và đức công chính của Người, còn tất cả những thứ kia, Người sẽ thêm cho" (Mt 6,33).
Chúng tôi công khai hóa sự giúp đỡ của quý Đức Cha để nhắn gởi tới mọi thành phần Dân Chúa một lời mời gọi. Bao lâu người tông đồ chưa thành thạo tiếng Việt thì chúng ta chưa thể thật sự thành công trong việc loan báo Tin Mừng cho người Việt. Ước gì mọi người chúng ta biết chia sẻ cùng một bận tâm với các mục tử để đầu tư nhiều hơn cho nhu cầu mục vụ văn hóa, cho việc đào tạo tiếng mẹ đẻ cho lớp trẻ nhất là lớp trẻ đang muốn dấn thân làm việc tông đồ. Xin hãy quảng đại đóng góp để các cơ sở đào tạo linh mục và tu sĩ có thể đầu tư tìm ra những phương thế hữu hiệu cho việc đào tạo này. Xin hãy quảng đại đóng góp cho Ban Mục vụ Văn hóa tại giáo phận mình để ban này có thể xây dựng một đại lý phát hành sách quy mô và làm việc đúng phương pháp, có thể hỗ trợ các giáo xứ xây dựng tủ sách và phòng đọc sách, có thể tổ chức thi văn thơ cho các em học sinh ở độ tuổi học giáo lý, có thể xây dựng các câu lạc bộ sáng tác thơ văn hầu phát hiện và vun trồng những tài năng văn chương cho Giáo Hội, và nhiều việc khác tương tự. Việc xây dựng đền thờ tinh thần cấp bách hơn đền thờ vật chất nhiều nhưng chưa được quan tâm đủ.
Với các anh chị em phải đảm đương công tác Mục vụ Văn hóa, kinh nghiệm nhỏ chúng tôi mong được chia sẻ là kinh nghiệm bắt chước cách người ta làm nhà thờ. Nếu đợi gây quỹ đầy đủ đâu vào đấy rồi mới khai móng làm nhà, chắc sẽ ít nhà thờ thành hình nổi. Người ta lên chương trình, khởi công, rồi vừa làm vừa tìm sự giúp đỡ, nếu cần thì vay mượn, làm xong sẽ trả. Bộ sưu tập Có Một Vườn Thơ Đạo cũng như những cuộc thi văn thơ chúng tôi đã hoàn thành đều được thực hiện theo cách ấy. Lòng sẽ gọi lòng, dần dần sẽ có những người cảm thông, nâng đỡ, tạo nên bầu khí ủi an và ấm cúng cho mục vụ Văn hóa.
- Ơn thứ bảy cần tạ ơn Chúa là đã thoáng thấy xuất hiện một đội ngũ mới những tác giả trẻ nhất là trong giới nhà tu. Chúng ta có lý để hy vọng rằng trong bộ sưu tập sắp tới, Vườn Thơ Đạo Nở Hoa, dự kiến phát hành nhân kỷ niệm 75 năm qua đời của Hàn Mạc Tử, 2015, sẽ có mặt hàng trăm tác giả trẻ. Ước mong mọi người tiếp tay tìm tòi, nâng đỡ và giới thiệu họ cho nhóm biên soạn chúng tôi.
- Ơn thứ tám là sau vườn thơ sẽ đến vườn văn. Sau khi khẳng định được thành quả về sưu tập thơ, đến lúc ta có thể đẩy mạnh hơn về văn xuôi. Trong đêm thơ nhạc Hàn Mạc Tử tối nay, thể lệ Giải viết văn đường trường 2013-2018 sẽ được công bố. Mục tiêu của giải này là để phát hiện những cây bút văn xuôi trẻ tuổi và giúp họ phát huy tài năng. Chúng tôi mong được anh chị em tiếp tay cổ võ.
Trên đây là một số gợi ý. Trong phần trao đổi chiều nay, kính mong quý tác giả cũng như quý đại biểu các đoàn đóng góp thêm ý kiến.
- Sau cùng, như một kết luận, ơn thứ chín là niềm vui đang đón chờ khi mùa gặt đến. Ai đã ra đi gieo trong nước mắt sẽ tới lúc được gặt hái giữa vui mừng. Hạt giống tiền phong Hàn Mạc Tử đã dìm mình trong đớn đau rã rượi để nát tan đi và nay đã phát sinh hơn cả gấp trăm. Cũng thế, những nỗ lực của người làm mục vụ Văn hóa hôm nay sẽ không bị Chúa bỏ quên nhưng chính Chúa sẽ chúc phúc. Hãy chúc tụng tạ ơn Thiên Chúa vì trước mắt chúng ta hạt đang nẩy mầm, cành đang nứt lộc, cây đang vươn cao, và rồi những đồng cỏ, vườn nho, ruộng lúa và rừng ôliu của Chúa lại xanh um, đem về cho Quê hương, cho Dân tộc, cho Đồng loại và cho Giáo hội cả muôn phương Tin mừng cứu độ của Chúa Cứu Thế Giêsu Kitô vô vàn yêu dấu.
Qui Nhơn 21-9-2012
Lm TRĂNG THẬP TỰ
