Anh chị em thân mến!
“Lắng nghe tiếng nói của thụ tạo” là chủ đề và lời mời của Mùa Thụ tạo năm nay. Giai đoạn đại kết bắt đầu vào ngày 01/9 với Ngày Thế giới Cầu nguyện cho việc Chăm sóc Thụ tạo, và kết thúc vào ngày 04/10 với lễ Thánh Phanxicô. Đây là thời gian đặc biệt để mọi Kitô hữu cầu nguyện và cùng chăm sóc cho ngôi nhà chung của chúng ta. Được truyền cảm hứng trước hết bởi Tòa Thượng Phụ Constantinople, thời gian này là cơ hội để nuôi dưỡng “sự hoán cải sinh thái” của chúng ta, một sự hoán cải được Thánh Gioan Phaolô II khuyến khích như một phản ứng đối với “thảm họa sinh thái” mà Thánh Phaolô VI đã báo trước vào năm 1970 (Bài tham luận tại cuộc họp của Tổ chức FAO, 16/11/1970).
Học cách lắng nghe thụ tạo
Nếu chúng ta học cách lắng nghe, chúng ta sẽ nhận thấy trong tiếng nói của thụ tạo một sự tương phản. Một mặt, chúng ta có thể nghe một bài ca ngọt ngào ngợi khen Đấng Tạo Hóa yêu dấu của chúng ta; mặt khác, đó là một tiếng kêu cay đắng, than thở sự ngược đãi của chúng ta.
Bài ca dịu ngọt của thụ tạo
Bài ca dịu ngọt của thụ tạo mời gọi chúng ta thực hành một “linh đạo sinh thái” (Laudato si’, 216), chú ý đến sự hiện diện của Thiên Chúa trong thế giới tự nhiên. Đó là lời kêu gọi đặt nền tảng linh đạo của chúng ta trên “ý thức yêu thương về việc chúng ta không bị tách rời khỏi các thụ tạo khác, nhưng hình thành một sự hiệp thông phổ quát tuyệt vời” (Laudato si’ 220). Đặc biệt, đối với các môn đệ Chúa Kitô, kinh nghiệm rực sáng này củng cố nhận thức của chúng ta rằng “Nhờ Ngôi Lời, vạn vật được tạo thành, và không có Người, thì chẳng có gì được tạo thành” (Ga1, 3). Trong Mùa Thụ tạo này, một lần nữa chúng ta cầu nguyện trong ngôi thánh đường vĩ đại của thụ tạo, và thưởng thức “dàn hợp xướng vũ trụ hùng tráng” (Thánh Gioan Phaolô II, Tiếp kiến chung, 10/7/2002) của vô số thụ tạo, đang ca ngợi Chúa. Chúng ta hãy cùng với Thánh Phanxicô Assisi hát: “Ngợi khen Chúa, lạy Chúa tôi, với muôn loài tạo vật” (Bài ca Anh Mặt trời). Chúng ta hãy cùng với tác giả Thánh vịnh hát, "Hỡi toàn thể chúng sinh, ca tụng Chúa đi nào!" (Tv 150, 6)
Tiếng kêu thảm thiết của đất mẹ
Đáng tiếc là bài ca ngọt ngào đó lại đi cùng với một tiếng kêu thảm thiết. Hay đúng hơn, từ một điệp khúc của những tiếng kêu cay đắng. Ngay từ đầu, người chị đất mẹ đã kêu lên. Như con mồi trước sự tiêu dùng thái quá của chúng ta, đất mẹ khóc và cầu xin chúng ta chấm dứt sự lạm dụng và hủy diệt chị. Rồi tất cả mọi thụ tạo khác cũng kêu lên. Trước lòng thương xót của một “một chủ nghĩa lấy con người làm trung tâm” (Laudato si’, 68), hoàn toàn trái ngược với vị trí trung tâm của Chúa Kitô trong công trình sáng tạo, vô số loài đang chết dần chết mòn và những bài thánh ca chúc tụng của chúng không còn nữa. Nhưng cũng có những người nghèo nhất trong chúng ta đang kêu khóc. Trước cuộc khủng hoảng khí hậu, người nghèo là những người bị ảnh hưởng nặng nề nhất của hạn hán, lũ lụt, bão và các đợt nắng nóng ngày càng khốc liệt và thường xuyên hơn. Còn nữa, anh chị em của chúng ta ở các dân tộc bản xứ đang kêu lên. Kết quả của những lợi ích kinh tế săn mồi, vùng đất tổ tiên của họ đang bị xâm chiếm và tàn phá tứ phía, “tiếng kêu thấu tận trời cao” (Querida Amazonia, 9). Cuối cùng, tiếng kêu của con cái chúng ta. Bị đe dọa bởi những hành động thiển cận và ích kỷ, ngày nay giới trẻ đang kêu to, lo lắng, yêu cầu người lớn chúng ta làm mọi thứ có thể để ngăn chặn hoặc ít nhất là hạn chế sự sụp đổ của các hệ sinh thái trên hành tinh của chúng ta.
Mời gọi sám hối và thay đổi lối sống
Lắng nghe những tiếng kêu đau khổ này, chúng ta phải sám hối và thay đổi lối sống và hệ thống phá hại của chúng ta. Ngay từ những trang đầu tiên, Tin Mừng kêu gọi chúng ta "Hãy sám hối, vì Nước Trời đã đến gần!" (Mt 3, 2), mời gọi đến một tương quan mới với Thiên Chúa, cũng bao hàm một tương quan khác với tha nhân và với thụ tạo. Tình trạng xuống cấp của ngôi nhà chung đáng được quan tâm như những thách đố toàn cầu khác, như khủng hoảng sức khỏe trầm trọng và xung đột chiến tranh. “Sống ơn gọi của chúng ta để trở thành những người bảo vệ của công trình tay Chúa là cần thiết đối với một đời sống nhân đức; đó không phải là một chọn lựa hay một khía cạnh thứ yếu của kinh nghiệm Kitô Giáo của chúng ta” (Laudato si', 217).
Là những người có đức tin, chúng ta cảm thấy mình có trách nhiệm hơn nữa trong hành động mỗi ngày, phù hợp với lời mời gọi hoán cải. Nhưng lời kêu gọi này không chỉ mang tính cách cá nhân: "Sự hoán cải sinh thái cần mang lại sự thay đổi vĩnh viễn cũng là một sự thay đổi cộng đồng" (Laudato si', 219). Theo quan điểm này, cam kết và hành động, với tinh thần hợp tác tối đa, cũng là lời yêu cầu của cộng đồng các quốc gia, đặc biệt trong các cuộc họp của Liên Hiệp Quốc dành riêng cho vấn đề môi trường.
Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu COP27
Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu COP27 sẽ được tổ chức tại Ai Cập vào tháng 11/2022, là cơ hội tiếp theo để tất cả mọi người cùng tham gia thúc đẩy việc thực hiện hiệu quả Thỏa thuận Paris. Vì lý do này gần đây tôi đã cho phép Tòa Thánh, nhân danh Quốc gia Thành Vatican, gia nhập Công ước khung của Liên Hiệp Quốc về biến đổi khí hậu và Thỏa thuận Paris, với hy vọng rằng nhân loại của thế kỷ 21 "có thể được nhớ đến vì đã quảng đại gánh vác hết những trọng trách của thời kỳ này" (Laudato si' 165). Đạt được mục tiêu của Paris: hạn chế mức tăng nhiệt độ lên 1,5°C là điều đòi nhiều nỗ lực, nó kêu gọi sự hợp tác có trách nhiệm giữa các quốc gia trong việc trình bày các kế hoạch khí hậu hoặc những đóng góp đầy tham vọng hơn do quốc gia xác định, nhằm giảm mức phát thải khí nhà kính ròng về “0” nhanh bao nhiêu có thể. Đó là vấn đề "hoán cải" mô hình tiêu dùng và sản xuất, cũng như lối sống, theo hướng tôn trọng hơn thụ tạo và sự phát triển toàn diện của con người của tất cả các dân tộc hiện tại và tương lai, một sự phát triển dựa trên trách nhiệm, sự thận trọng, liên đới, quan tâm đến người nghèo và thế hệ tương lai. Nền tảng của tất cả những điều này là cần phải có hiệp ước giữa con người và môi trường mà đối với chúng ta, những người tin Chúa, là tấm gương phản chiếu “tình yêu sáng tạo của Thiên Chúa, từ đó chúng ta đến và hướng tới nơi chúng ta đang bước đi” (Diễn văn tại cuộc Gặp gỡ “Đức tin và khoa học hướng đến COP26, 04/10/2021). Quá trình chuyển đổi mang lại bởi sự hoán cải này không thể bỏ qua các đòi hỏi của công lý, đặc biệt là đối với những người lao động bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi tác động của biến đổi khí hậu.
Hội nghị thượng đỉnh về đa dạng sinh học COP15
Hội nghị thượng đỉnh về đa dạng sinh học COP15, sẽ được tổ chức tại Canada vào tháng 12, sẽ mang đến cho thiện chí của các chính phủ một cơ hội quan trọng để thông qua một thỏa thuận đa phương mới nhằm ngăn chặn sự phá hủy các hệ sinh thái và sự tuyệt chủng của các loài. Theo sự khôn ngoan cổ xưa của các Năm Thánh, chúng ta cần phải "ghi nhớ, quay trở lại, nghỉ ngơi và phục hồi" (Sứ điệp Ngày Thế giới Cầu nguyện cho việc Chăm sóc Thụ tạo 2020). Để ngăn chặn sự sụp đổ thêm nữa của "mạng lưới sự sống" - đa dạng sinh học - mà Chúa đã ban cho chúng ta, chúng ta hãy cầu nguyện và thúc giục các quốc gia đạt được thoả thuận về bốn nguyên tắc chính: 1. xây dựng cơ sở đạo đức rõ ràng cho những thay đổi cần thiết để cứu sự đa dạng sinh học; 2. đấu tranh chống lại sự biến mất của tính đa dạng sinh học, hỗ trợ bảo tồn và phục hồi và đáp ứng nhu cầu của con người một cách bền vững; 3. thúc đẩy liên đới toàn cầu, dựa trên thực tế rằng đa dạng sinh học là công ích toàn cầu đòi hỏi một cam kết chung; 4. tập trung vào những người có hoàn cảnh dễ bị tổn thương, bao gồm cả những người bị ảnh hưởng nặng nề nhất do mất đa dạng sinh học, như người bản địa, người già và người trẻ.
Tôi xin nhắc lại: "Nhân danh Thiên Chúa, tôi yêu cầu các công ty khai thác lớn - khai thác mỏ, dầu mỏ, lâm nghiệp, bất động sản, nông sản - ngừng phá rừng, khu vực đầm lầy và núi non, ngừng làm ô nhiễm sông và biển, ngừng đầu độc các dân tộc và thực phẩm” (Sứ điệp Video gửi các Phong trào Bình dân, 16/10/2021).
Nợ sinh thái của các quốc gia giàu có
Chúng ta không thể không nhận ra sự tồn tại của một "món nợ sinh thái" (Laudato si', 51) của các quốc gia giàu có về kinh tế, vốn đã gây ô nhiễm nặng nề nhất trong hai thế kỷ qua; điều này đòi hỏi các quốc gia đó phải thực hiện các bước tham vọng hơn ở COP27 và COP15. Điều này bao gồm hành động kiên quyết trong phạm vi biên giới của họ, giữ lời hứa hỗ trợ tài chính và kỹ thuật cho các quốc gia nghèo hơn về kinh tế, vốn đã gánh chịu gánh nặng của cuộc khủng hoảng khí hậu. Ngoài ra, việc hỗ trợ tài chính hơn nữa cho bảo tồn đa dạng sinh học cũng cần được khẩn trương xem xét. Ngay cả những nước kinh tế kém hơn cũng có những trách nhiệm đáng kể nhưng “khác nhau” (Laudato si' 52); sự chậm trễ của những người khác không bao giờ có thể biện minh cho hành động của một người. Tất cả chúng ta phải hành động một cách dứt khoát. Chúng ta đang đạt đến "điểm đổ vỡ" (Laudato si', 61).
Cầu nguyện cho các hội nghị thượng đỉnh COP27 và COP15
Trong Mùa Thụ tạo này, chúng ta hãy cầu nguyện để các hội nghị thượng đỉnh COP27 và COP15 có thể liên kết gia đình nhân loại (Laudato si' 13) để đối phó hiệu quả với cuộc khủng hoảng khí hậu và sự suy giảm đa dạng sinh học. Nhớ lại lời khuyên của Thánh Phaolô: vui với người vui, khóc với người khóc (Rm 12,15), chúng ta hãy khóc với tiếng kêu thảm thiết của thụ tạo, chúng ta hãy lắng nghe nó và đáp lại bằng những việc làm, để chúng ta và các thế hệ tương lai vẫn có thể tiếp tục vui mừng với bài ca êm ái về cuộc sống và hy vọng của các thụ tạo.
Roma, Thánh Gioan Laterano, 16/7/2022, Lễ nhớ Đức Mẹ Núi Cát Minh
