Giáo Phận Thượng Hải, Trung Quốc: Đức Giám Mục Aloysius Kim Lỗ Hiền Qua Đời
WHĐ (28.04.2013) – Đức giám mục Aloysius Kim Lỗ Hiền, người đóng vai trò quan trọng trong lịch sử Giáo hội Công giáo tại Trung Quốc, đặc biệt trong 30 năm qua, đã qua đời vì bệnh ung thư vào chiều thứ Bảy 27 tháng Tư 2013 trong sự hiệp thông với Đức giáo hoàng. Đức giám mục Kim thọ 97 tuổi.
Ngài là một khuôn mặt quan trọng nhưng cũng phức tạp trong lịch sử Giáo hội Công giáo tại Trung Quốc sau khi Cộng sản lên nắm quyền vào năm 1949. Ngài bị giam giữ cùng với Đức giám mục giáo phận Thượng Hải (sau này là Hồng y) Inhaxiô Cung Phẩm Mai* trong những năm 50 của thế kỷ trước vì từ chối đi theo đường lối của Đảng Cộng sản. Ngài đã sống nhiều năm trong tù, với 4 năm biệt giam.
Ngài được trả tự do năm 1973 nhưng trên thực tế chỉ được hoàn toàn tự do vào năm 1982. Sau đó, ngài quyết định hợp tác với chính quyền Trung Quốc –một quyết định gây thắc mắc lớn cho nhiều người Công giáo lúc đó. Năm 1985, ngài chấp nhận được phong chức giám mục mà không có sự ủy nhiệm của Đức giáo hoàng, một quyết định không được người Công giáo Trung Hoa hay Roma đón nhận. Ngài cũng chấp nhận một số chức vụ trong Hội Công giáo Yêu Nước, Hội do Vụ Tôn giáo của Trung Quốc thành lập năm 1957 nhằm kiểm soát mọi hoạt động của các tín hữu Công giáo trên toàn quốc.
Khi làm như vậy, Đức giám mục Kim tin rằng ngài sẽ có cơ hội làm nhiều điều tốt đẹp hơn cho Giáo hội trong giai đoạn mới của lịch sử, mặc dù quyết định của ngài đã gây ra những chia rẽ trong cộng đồng Công giáo ở Thượng Hải. Như lịch sử cho thấy, trong vòng 30 năm qua, Đức giám mục Kim đã góp phần quyết định xây dựng lại Giáo hội tại Thượng Hải, mở lại chủng viện Xà Sơn, và còn đóng một vai trò quan trọng trong các vấn đề tôn giáo ở cấp quốc gia.
Đầu năm 2012, Đức hồng y Gioan Thang Hán, giám mục Hong Kong, trong bài trả lời phỏng vấn phóng viên Gianni Valente [30giorni.it] về Giáo hội tại Trung Quốc, đã nói về Đức giám mục Kim Lỗ Hiền:
“Tôi đã có mặt trong thánh lễ ấy (Thánh lễ tấn phong giám mục cho Đức cha Aloysius Kim Lỗ Hiền). Đó là năm 1985. Lúc ấy tôi là một linh mục của giáo phận Hong Kong. Đức cha Kim đã mời tôi dự lễ. Lúc ấy ngài xin tôi ủng hộ ngài. Ngài nói với tôi rằng ngài đã bị tù, ngài muốn giữ đức tin và hiệp thông với Giáo hội toàn cầu, và ngài sẽ gửi thư đến Roma để xác nhận rằng ngài tùng phục Tòa Thánh và quyền tối thượng của Đức giáo hoàng. Đức cha Kim cho biết lương tâm ngài đã cân nhắc mọi chuyện, và vào thời điểm lịch sử đó, dường như phải chấp nhận việc truyền chức giám mục, không có cách nào khác. Xét theo hoàn cảnh, dường như ngài buộc phải chọn giúp giáo phận Thượng Hải để cứu nhà thờ và chủng viện ở đó. Cách nay bảy năm (tức là năm 2005), Tòa Thánh đã chấp nhận lời thỉnh cầu của ngài và công nhận ngài là giám mục hợp pháp của Thượng Hải”.
Đức giám mục Kim Lỗ Hiền, vị giám mục Dòng Tên, đã hòa giải với Tòa Thánh vào năm 2005, và qua đời chiều ngày 27 tháng Tư 2013 trong sự hiệp thông với vị giáo hoàng Dòng Tên đầu tiên trong lịch sử Giáo hội.
Giáo hội Công giáo tại Thượng Hải gồm hai cộng đồng: cộng đồng ‘công khai’ được Chính quyền thừa nhận, và cộng đồng ‘thầm lặng’ không được thừa nhận. Cả hai cộng đồng này có khoảng 150.000 tín hữu với hơn 100 linh mục. Giám mục Chính tòa giáo phận Thượng Hải hiện nay vẫn là Đức giám mục Giuse Phạm Trung Lương (95 tuổi), được bổ nhiệm năm 2000. Đức Giám mục Aloysius Kim Lỗ Hiền là giám mục phó, được bổ nhiệm năm 2005, sau khi hòa giải với Tòa Thánh. Trong nhiều năm qua Đức cha Phạm bị bệnh Alzheimer, mất trí nhớ; ngài sống ẩn dật trong một căn hộ và vẫn bị quản chế; thực tế việc coi sóc giáo phận do Đức cha Kim đảm trách.
Ngoài ra, giáo phận Thượng Hải còn có hai vị giám mục phụ tá khác: Đức giám mục Giuse Hình Văn Chi (được tấn phong năm 2005) và Đức giám mục Tađêô Mã Đạt Khâm (được tấn phong ngày 07-07-2012); cả hai đều được Tòa Thánh công nhận.
Vì những lý do riêng, Đức giám mục Hình Văn Chi đã từ nhiệm vào năm 2012. Còn Đức giám mục Tađêô Mã Đạt Khâm, ngay trong lễ tấn phong giám mục, đã công khai tuyên bố rút khỏi Hội Công giáo Yêu nước. Ngay lập tức ngài đã bị chính quyền trừng phạt bằng cách quản thúc tại Chủng viện Xà Sơn và không cho thi hành sứ vụ giám mục. Cách nay hai tuần, vào ngày 14-04, khi tình trạng sức khỏe của Đức cha Kim xấu đi và tỏ ra nguy kịch, nhà chức trách Trung Quốc đã đưa Đức giám mục Mã rời khỏi Chủng viện đến một địa điểm khác không được tiết lộ.
