Ngang qua đời sống gia đình, người trẻ có thể khám phá và gặp gỡ Đức Kitô như thế nào?

Người trẻ, một thành phần không thể thiếu của “Hội Thánh” ấy, trong bối cảnh xã hội “tục hoá”, hiện sống đạo thế nào? Một hiện tượng chung mà các giáo xứ tại Việt Nam đang đối diện: người trẻ ngày càng thờ ơ với đời sống đức tin của mình và chỉ cố gắng giữ luật dự lễ ngày Chúa nhật cho an tâm?... 

Trước tình hình đó, các vị chủ chăn Hội Thánh quay về với Kinh Thánh, nhờ ánh sáng Lời Chúa soi dẫn, để tìm đường hướng mục vụ giới trẻ trong bối cảnh hiện nay:

Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã chọn đoạn Tin Mừng Ga 1,38-39 (Thưa Thầy, Thầy ở đâu? Hãy đến mà xem!) để làm đề tài cho cuộc gặp gỡ giới trẻ thế giới tại Paris, Pháp. Theo Đức Thánh Cha, cuộc gặp gỡ rất quan trọng vì là “khởi điểm của mọi hành trình Đức Tin”.

Thượng Hội Đồng Giám Mục XV đã nhìn nhận hành trình Emmau (Lc 24,13-35) như là một văn bản kiểu mẫu để hiểu sứ vụ của Hội Thánh trong tương quan với thế hệ trẻ và giúp tái hiện lại cuộc đối thoại của Đức Kitô với người trẻ hôm nay.

Và Đức Phanxicô đã gợi ý: “Đối với rất nhiều người trẻ, những từ ‘Thiên Chúa’, ‘tôn giáo’ và ‘Giáo hội’ dường như không có ý nghĩa gì, nhưng họ lại bị đánh động bởi nhân vật Giêsu, khi họ được nghe giới thiệu cách hấp dẫn và thiết thực về Người. Vì thế, điều cần thiết là Hội Thánh đừng quá bận tâm về mình, nhưng trước hết phải phản ánh Đức Giêsu Kitô.”[1]

Đức tin quả là một cuộc hành trình khởi đi từ cuộc gặp gỡ Đức Kitô, đến nhận biết, yêu mến và gắn bó mật thiết với Người. Gắn bó mật thiết đến nỗi sẵn sàng tận hiến cả tâm hồn và thể xác, con người và cuộc sống cho vinh Danh Chúa hơn. Như thế, ngang qua đời sống gia đình, người trẻ có thể gặp gỡ Đức Kitô thế nào? Trong phạm vi đề tài và tổng hợp từ nhiều nguồn, tôi sẽ trình bày 3 phần:

1. NGƯỜI TRẺ CÔNG GIÁO ĐANG KHÁT KHAO GẶP GỠ ĐỨC KITÔ?

Hội Đồng Giám mục Việt Nam đã đưa ra một nhận định về thái độ ứng xử của nhiều bạn trẻ trong thời đại hiện nay: “Hiện tượng di dân vừa đem lại những hiệu quả tích cực vừa gây nhiều hệ lụy tiêu cực trong đời sống gia đình và xã hội. Thế giới kỹ thuật số vừa là một phương thế rất hữu hiệu cho việc truyền thông và thiết lập các mối tương quan, nhưng cũng là nguyên nhân gây nên nhiều tác hại cho bản thân người trẻ. Ảnh hưởng của chủ nghĩa cá nhân và trào lưu hưởng thụ đã làm cho nhiều người trẻ lạc hướng và rơi vào lối sống buông thả, sống ảo, sống vội, sống dửng dưng vô cảm và vô trách nhiệm. Một số khác lại lún sâu vào những cám dỗ của thời đại như nghiện ngập, hôn nhân thử, đồng tính, phá thai. Bạo lực ngày càng gia tăng với mức độ nguy hiểm nghiêm trọng”.[2]

Tại sao được hưởng một nền văn minh với những tiện nghi của khoa học kỹ thuật hiện đại, người trẻ lại rơi vào một lối sống xem ra như đang đánh mất chính mình, đi ngược lại với kỳ vọng mà nền văn minh đem lại?

Thực ra, lúc đầu người trẻ xem như háo hức với những tiện nghi hiện đại, cuộc sống thoải mái hơn, thế nhưng tận cùng của những tiện nghi đó cũng chỉ mang lại niềm vui nhất thời, không đáp ứng được sự khao khát tận đáy lòng của họ, “bởi lẽ trong một xã hội, người trẻ luôn là sức mạnh nội lực, là sự sống còn của cả dân tộc, họ phải lèo lái, dẫn dắt con thuyền dân tộc tiến vào tương lai trong sự thành đạt và tiến bộ của nhân loại. Mặt khác, họ luôn là cầu nối giữa quá khứ của dân tộc với tương lai của thế giới; là nơi lưu dấu và cất giữ những nét đẹp văn hóa truyền thống dân tộc để chuyển trao cho lớp thế hệ trẻ mai sau”.[3]

Quả thật, cho dẫu sống giữa một xã hội đang đề cao chủ nghĩa hưởng thụ, phần đông người trẻ vẫn canh cánh về niềm khát vọng được thể hiện “cái tôi” vượt ra ngoài những định kiến, lề thói và truyền thống của gia đình, của xã hội. “Khác với thế hệ trước, những người trẻ ngày nay theo đuổi điều bản thân cho là đúng chứ không bó buộc bản thân trong bất kỳ định kiến nào. Dám làm, dám dấn thân, dám phá bỏ giới hạn, và cứ như vậy một thế hệ làm-điều-không-thể ra đời. Những người trẻ có cái tôi khác biệt, thấu hiểu bản thân và biết tận dụng sức mạnh của chính mình trên con đường tìm tới thành công. Chính sự quyết liệt đó, thế hệ làm-điều-không-thể tạo ra nhiều thay đổi lớn, biến những điều không thể thành có thể”.[4]

Thiết nghĩ đó cũng chính là nỗi khao khát của các bạn trẻ Công giáo, muốn thể hiện “cái tôi của con người đương đại” trong các sinh hoạt tôn giáo. Vâng, các bạn trẻ Công giáo đang mong muốn “xuất thần”, có nghĩa là muốn “ra khỏi chính mình để nhận ra vẻ đẹp tiềm ẩn trong mỗi con người, phẩm giá của họ, sự vĩ đại của họ trong tư cách như là hình ảnh của Thiên Chúa và người con của Cha trên trời”.[5]

Nhiều bạn trẻ đã nỗ lực đi tìm một con đường để thoả mãn cho khát vọng này, thế nhưng họ thường đi chệch hướng vì thiếu một “nền tảng vững chắc”, một “điểm tựa thực sự”, để rồi thay vì được giải thoát, được thoả mãn, họ lại bị sa đọa thoái hoá và mất phương hướng.

Thật ra, tự thẳm sâu họ vẫn khao khát một con đường tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống, để làm thoả mãn khát vọng tuổi trẻ. Đâu là con đường dẫn tới điều đó? Thưa đó chính là con đường Giêsu, vì Người đã khẳng định: “Thầy là đường, là sự thật và là sự sống” (Ga 14,6). Có thể nói, mặc dầu đối diện với muôn vàn nẻo đường mà thế trần đang tạo ra với bao nhiêu sự hấp dẫn, người trẻ vẫn khao khát một con đường dẫn tới niềm vui đích thật, tức là làm sao để gặp gỡ Đức Kitô, Đấng mà họ đang khát khao tìm kiếm.

2. NƠI ĐỜI SỐNG GIA ĐÌNH, NGƯỜI TRẺ GẶP ĐƯỢC ĐỨC KITÔ

Ở nơi đâu có thể giúp các bạn trẻ tìm thấy được Đức Kitô để thoả mãn nỗi khát khao thẳm sâu đó? Giáo Hội, vâng Giáo Hội là nơi trình bày Đức Kitô một cách sống động và hiện thực, bởi Giáo Hội là một cộng đoàn được Chúa quy tụ để loan báo Tin Mừng về Nước Thiên Chúa, được biểu tỏ nơi con người của Chúa Giêsu, Đấng vừa là Thiên Chúa vừa là con người. Nơi Chúa Giêsu chứa đựng vừa ân sủng Tạo Hóa (chính Thiên Chúa), vừa ân sủng thụ tạo cao cả (thực tại Ngôi Hiệp)[6], vì thế Giáo Hội có trách nhiệm chỉ cho các bạn trẻ biết thực tại vẻ đẹp đích thật nằm ngay chính trong lòng Giáo Hội. Giáo Hội đó được cụ thể hoá nơi gia đình Kitô giáo, đã được Công đồng Vaticanô II và thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II gọi là Hội Thánh tại gia. Như thế chính trong sứ mạng của gia đình, một Hội Thánh tại gia, mà người trẻ có thể khám phá và gặp gỡ Đức Kitô để biến đổi cuộc đời, để đón nhận ơn tái sinh, để gặp gỡ chính mình, và để nảy sinh tình đệ huynh trong Đức Kitô.

2.1. Gặp gỡ Đức Kitô trong sứ mạng ngôn sứ

Trước hết, “Vì tham dự vào đời sống và sứ mạng của Giáo Hội, nên gia đình Kitô hữu sống vai trò tiên tri của mình bằng cách đón nhận và loan báo Lời Chúa; như thế gia đình ngày càng trở nên một cộng đồng tin và rao giảng Tin Mừng… Quả vậy, chỉ trong đức tin họ mới có thể, với một niềm sung sướng biết ơn, khám phá và thán phục phẩm giá của hôn nhân và gia đình mà Thiên Chúa đã nâng cao, bằng cách lấy đó làm dấu chỉ và môi trường của giao ước yêu thương giữa Thiên Chúa và con người, giữa Đức Kitô và Giáo Hội là Hiền Thê của Người.”[7]

Chính trong mức độ đón nhận Tin Mừng và trưởng thành trong đức tin, mà gia đình Kitô hữu trở nên một cộng đồng loan báo Tin Mừng. “Tin Mừng được truyền đạt tới và từ đó Tin Mừng được lan toả ra. Vậy trong một gia đình ý thức về sứ mạng này, mọi phần tử của gia đình đều Phúc âm hoá và đều được Tin Mừng hoá. Cha mẹ chẳng những truyền thụ Tin Mừng cho con cái mà còn có thể nhận lại chính Tin Mừng ấy đã được sống sâu sắc từ phía con cái. Và một gia đình như thế sẽ có sức Tin Mừng hoá nhiều gia đình khác và cả môi trường chung quanh.”[8]

“Gia đình có bổn phận cộng tác với Giáo Hội trong sứ mạng loan báo Tin Mừng. Tương lai của việc loan báo Tin Mừng nằm trong tay của gia đình là Hội thánh tại gia”.[9] Bởi vì, nhờ Bí tích Thêm Sức, Thánh Thể và Hôn Phối mà các thành viên của gia đình được kết hợp mật thiết hơn với Chúa Kitô và được mời gọi đón nhận, sống và làm chứng cho Tin Mừng Tình Yêu. Gia đình sống như thế sẽ thể hiện tính sinh động, lạc quan, sáng tạo và luôn luôn đổi mới, tạo nên sự thu hút mạnh mẽ đối với những ai gần gũi tiếp xúc.

Còn người trẻ thì sao? “Trong xã hội ngày nay, giới trẻ đang thể hiện một sức mạnh vô cùng quan trọng. Các điều kiện sinh sống, những tập quán tinh thần và cả những tương quan của người trẻ với gia đình đã thay đổi rất nhiều. Thường họ hội nhập rất nhanh vào những môi trường mới về xã hội và kinh tế… Nếu được thấm nhuần tinh thần Chúa Kitô, và được thể hiện với thái độ tuân phục và yêu mến các vị chủ chăn của Giáo Hội, nhiệt tình nầy có thể mang lại những thành quả phong phú dồi dào. Người trẻ phải trở nên những tông đồ đầu tiên và trực tiếp của giới trẻ, trong từng môi trường xã hội họ đang sống, hoạt động tông đồ cần được thực thi giữa giới trẻ bởi chính những người trẻ.”[10]

Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã khẳng định: “Chính những người trẻ hãy truyền giáo cho người trẻ khác”. “Giáo Hội cần đến các con với tư cách là người trẻ để làm chứng cho thế giới về khuôn mặt của Đức Kitô... Không có khuôn mặt này, Giáo Hội sẽ cho thấy một khuôn mặt bị biến dạng”[11]. “Hỡi các bạn trẻ yêu dấu, Thầy Giêsu mời gọi các con là những ngôn sứ trong kỷ nguyên mới này, là những sứ giả tình yêu của Người, có khả năng thu hút con người đến với Chúa Cha và xây dựng một tương lai đầy hy vọng cho toàn nhân loại.”[12]

2.2 Trong sứ mạng tư tế

“Các gia đình Kitô hữu cũng được hoà nhập vào Giáo Hội, dân tư tế. Do bí tích Hôn Phối, trong đó nó được bén rễ và từ đó mà nó được lập nên, gia đình Kitô hữu được liên lỉ sinh động nhờ Chúa Giêsu, được Ngài mời gọi và lôi cuốn vào cuộc đối thoại với Thiên Chúa bằng các phương tiện của đời sống bí tích, của việc dâng hiến đời mình và của kinh nghiệm. Đó là vai trò tư tế mà gia đình Kitô hữu có thể và phải chu toàn trong sự kết hiệp mật thiết với toàn thể Giáo Hội, qua những thực tại hằng ngày của đời sống hôn nhân và gia đình; bằng cách ấy, gia đình Kitô hữu được mời gọi tự thánh hoá và thánh hoá cộng đồng Giáo Hội và thế giới.”[13] Như vậy, gia đình thực thi sứ mạng tư tế giữa đời thường. (Sách GLHTCG số 1657)

Khi chu toàn sứ mạng hôn nhân và gia đình nhờ ân sủng của bí tích Hôn phối, gia đình Kitô hữu được đổ tràn tinh thần của Đức Kitô, nhờ đó tất cả đời sống của họ thấm nhuần đức tin, đức cậy, đức mến, ngày càng tiến tới sự trọn lành riêng biệt của họ và sự thánh hóa lẫn nhau, cùng nhau góp phần làm vinh danh Chúa. Đó là sứ mạng tư tế mà gia đình Kitô hữu có thể và phải chu toàn trong sự kết hợp mật thiết với toàn thể Hội Thánh, qua mọi sinh hoạt hằng ngày của đời sống hôn nhân và gia đình.

Gia đình Kitô hữu cố gắng chu toàn ơn gọi và sứ mạng tư tế của mình không những bằng việc cử hành Thánh Thể và các bí tích khác hoặc bằng việc hiến dâng chính mình cho vinh quang Thiên Chúa, nhưng còn bằng đời sống cầu nguyện, tức là đối thoại bằng kinh nguyện với Chúa Cha nhờ Đức Kitô và trong Chúa Thánh Thần.

2.3. Trong sứ mạng vương đế

Sứ mạng của Hội Thánh là đưa mọi người tới chỗ đón nhận Lời Chúa trong đức tin, cử hành và tuyên xưng đức tin ấy trong các bí tích và kinh nguyện, sau cùng diễn tả đức tin ấy qua đời sống thường ngày bằng cách thực thi giới răn mới về tình yêu. Cũng vậy, gia đình Kitô hữu được Luật mới của Thánh Thần tác động và hướng dẫn, và được mời gọi sống tình yêu phục vụ đối với Thiên Chúa và tha nhân trong sự hiệp thông với Hội Thánh. Như vậy, tình yêu phục vụ của gia đình Kitô hữu được thực hiện trước hết nơi gia đình mình, rồi được mở rộng nơi Hội Thánh, và sau cùng vươn ra mọi người vì “mọi người đều là anh em của tôi”. Đây là tình yêu khám phá ra nơi mỗi người khuôn mặt của Đức Kitô và là một người anh em mà mình phải yêu mến và phục vụ, nhất là khi họ yếu đuối, nghèo túng, đau khổ hoặc bị đối xử bất công. Vì “Gia đình là nơi người trẻ tập sống tương quan hiếu thảo với cha mẹ, và tương quan huynh đệ với anh chị em trong nhà.”[14] Và “chính trong gia đình, người ta học biết làm việc với sự nhẫn nại và vui tươi, học biết yêu thương huynh đệ, quảng đại tha thứ.”[15]

Như thế, nơi gia đình, người trẻ tìm thấy trước hết con đường dẫn tới Đức Kitô chính là “tình yêu của các thành viên sống trong một mái nhà”. Đây chính là điều cần phải làm cho giới trẻ khát khao. Bởi tình yêu đó chỉ ra rằng con người có cội nguồn, và để thấy được rằng cuộc sống là sự kết nối giữa các mối tương quan, từ đó mỗi người ý thức về trách nhiệm cộng đồng, mà loại trừ tính ích kỷ cao ngạo, sự dửng dưng vô cảm.

Bắt nguồn từ sự hiệp thông của Ba Ngôi Thiên Chúa, người trẻ sẽ được gặp Đức Kitô, Đấng sẽ thiết lập một sự kết nối với những kẻ đến với Người bằng tình bằng hữu: “Thầy gọi các con là bạn hữu, vì tất cả những gì Thầy đã nghe biết nơi Cha Thầy, thì Thầy đã cho các con biết” (Ga 15,15), và qua tình bạn này, các bạn trẻ “sẽ học được biết cởi mở, hiểu biết, quan tâm đến người khác, đi ra khỏi cuộc sống thoải mái tiện nghi và cô lập của chính mình, chia sẻ đời sống mình với người khác”.[16]

Quả thật, sống trong một xã hội đầy nghi nan, người trẻ luôn đối diện với nỗi băn khoăn: Ở nơi đâu có thể tìm được sự tin cậy để có thể thổ lộ, sẻ chia, và đồng cảm? Nỗi trăn trở đó chỉ có thể tìm được sự thoả mãn nơi tình bạn với Đức Kitô, vì chỉ có Người mới kết nối được tình bạn “bất khả phân ly”, một tình bạn trung tín và không bao giờ bỏ rơi người bạn của Người[17]. Nơi Đức Kitô người trẻ sẽ học hỏi được nơi Người cách thế kiến tạo mối tương giao tốt đẹp với mọi người, và biết cách làm cho sức sống của tươi trẻ lan toả ra đến môi trường mình sống, chỉ dẫn các bạn trẻ một lối sống lạc quan yêu đời.

Trong gia đình, Chúa Thánh Thần hoạt động không ngừng nhằm hợp nhất và quy tụ mọi người để trở nên một cộng đoàn yêu thương, hợp nhất với nhau, nơi đó người trẻ khám phá một vẻ đẹp của sự hiệp thông, mỗi thành viên gia đình có cùng một sứ vụ loan báo Tin Mừng Chúa Kitô đến cho mọi người. Chính trong gia đình mình người trẻ kín múc được nguồn cảm hứng từ cuộc đời của Chúa Giêsu, qua việc người trẻ được hướng dẫn để lớn lên trong mối tương quan với Chúa Cha, “với ý thức thuộc về một gia đình và một cộng đồng, trong việc mở lòng ra để được tràn đầy Thánh Thần và được hướng dẫn thi hành sứ mạng mà Thiên Chúa ủy thác, là ơn gọi riêng của mình”[18].

3. GIA ĐÌNH NỖ LỰC ĐỒNG HÀNH VỚI NỖI KHÁT KHAO CỦA GIỚI TRẺ

Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II chỉ rõ: “Công cuộc loan báo Tin Mừng cho thế giới vào những thập kỷ tương lai tuỳ thuộc vào các bạn. Các bạn hãy làm cho Giáo Hội tươi trẻ nhờ sự hiện diện thân thiện của các bạn”[19]. Vì thế, một mái ấm gia đình tràn ngập yêu thương, ở đó người trẻ tìm thấy một sự đồng hành trên con đường tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống. Hãy cho họ thấu hiểu gia đình là cộng đoàn yêu thương và tỏ bày tình thương đến cho mọi người, đặc biệt những người nghèo khổ, bất hạnh.

3.1. Chỉ dẫn đến với Đức Kitô để học cách yêu thương

Đức Kitô đã thể hiện tình yêu tuyệt đối khi Người lập Bí tích Thánh Thể. Ở đó, Người đã trao ban chính mình, và đã kết hiệp một cách mật thiết với những ai đón nhận Người qua Bí tích Thánh Thể. Trong một thế giới thực dụng hưởng thụ ích kỷ, đang giết dần tình yêu đích thực, thì không thể tìm thấy nơi đâu nguồn sinh lực để phục hồi tình yêu đó, ngoài Đức Kitô. Vì thế: