Phần 1: Tổng hợp chuyến mục vụ Mùa Chay tại Lai Châu (15.3.2015 – 20.3.2015)

Cho đến nay, sinh hoạt tôn giáo tại Lai Châu chưa ổn định, vì Công Giáo chưa được công nhận là một tổ chức tôn giáo. Về phía giáo quyền, từ 7 năm nay, cha Phêrô Phạm Thanh Bình, quản xứ Sapa, được ủy nhiệm để lo thêm mục vụ cho giáo dân tại hai tỉnh Lai Châu và Điện Biên. Có lẽ cha Bình là cha sở đặc biệt nhất trong cả nước, vì địa bàn hoạt động của cha bao trùm hai tỉnh và một huyện, trải dài trên 500 cây số !

Lai Châu là một tỉnh khá đặc biệt, theo dòng thời gian và tùy từng chế độ mà nó mang những tên gọi khác nhau : thời Pháp thuộc (1948), Lai Châu nằm trong Khu Tự trị Thái; thời Bảo Đại (1950) thuộc Hoàng Triều Cương Thổ ; thời Việt Minh (1953) gọi là Khu Tây Bắc; thời Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa (1962) thì đổi thành Khu Tự Trị Tây Bắc; năm 1975 mang tên tỉnh Lai Châu, gồm cả Điện Biên, cho đến ngày 27.12.2003 thì chia tách thành hai tỉnh mới. Tỉnh Lai Châu hiện tại gồm thành phố Lai Châu và 7 huyện Tam Đường, Phong Thổ, Tân Uyên, Than Uyên, Sìn Hồ, Mường Tè, Nậm Nhùn, diện tích 9.068 km², dân số 404.500 người, gồm 20 dân tộc khác nhau, trong đó đa số là Kinh, Thái, H’Mông, Dao, Giáy.
Gọi Lai Châu là “vùng ngoại biên” cho công cuộc loan báo Tin Mừng thì rất đúng, bởi từ thời  Pháp thuộc, các thừa sai đã đặt chân tới vùng rừng thiêng nước độc này và đã xây dựng được 2 nhà nguyện tại Mường Lay và Bình Lư, có lẽ phục vụ cho quân đội Pháp thời đó – nay dân địa phương vẫn biết khu nền đất này bởi nơi đây vốn chỉ toàn người dân tộc và từ thập niên 60 của thế kỷ trước, chính sách di dân, kinh tế mới đã đưa nhiều người Kinh từ các tỉnh miền xuôi như Thái Bình, Nam Định, Hưng Yên, Vĩnh Phúc, Hà Nam, Hà Tây (nay là Hà Nội)… lên đây lập nghiệp, trong đó có người công giáo. Một vài vị cao tuổi kể lại bước đầu thật gian truân, họ phải đi bộ từ Sapa đến Lai Châu, toàn đường mòn, lau lách cao quá đầu, ban ngày chỉ thấy lác đác người dân tộc, ban đêm thì gấu, cọp, heo rừng táo tợn xông vào sát nhà để kiếm ăn. Đời sống vật chất thiếu thốn đã đành, “đói thì ăn sắn ăn khoai, ăn đến củ mài, ăn cả măng le”, mà đời sống tâm linh còn khốn khổ hơn với “bốn không” : không nhà thờ, không cộng đoàn, không linh mục, không bí tích, tự mình giữ đạo ! Thánh Vianney dám nói rằng : “Cứ để một họ đạo vắng bóng linh mục 30 năm, thì ở đó thay vì thờ Chúa, người ta sẽ thờ bò” ! Mà ở đây thì gấp đôi thời gian ấy, người ta sẽ thờ tới thứ gì ? Thế mà, lạ lùng thay, vẫn còn đạo, vẫn còn người tin Chúa sau 50, 60 năm ! Hạt giống đức tin gieo trên sỏi đá khô cằn vẫn tìm cách vươn lên, tuy phải đớn đau quằn quại. Quả thật, vì thiếu sự nâng đỡ tâm linh nên nhiều gia đình, nhiều người trước đây gốc gác đạo, nhưng gốc đã mục, đạo đã bị gác qua một bên, rồi mờ nhạt, phôi phai và tàn lụi !
Để giữ đức tin cho con cái, cha mẹ thường gửi chúng về quê học giáo lý, chịu bí tích rồi lại trở lên. Thi thoảng vào dịp lễ lớn, người ta rủ nhau về làng dự lễ, chịu bù các phép, chứ chả có linh mục nào đến được với họ.

Thời đức cha Antôn Vũ Huy Chương làm giám mục Hưng Hóa (2003-2011), nhiều lần ngài xin đến thăm giáo dân tại đây nhưng bị từ chối. Lần đầu ngài được đến (2005) thì lại không được dâng lễ, chỉ gặp ít giáo dân. Gần đây thì dễ hơn, đức cha Gioan-Maria Vũ Tất đã đến thăm và dâng lễ được vài lần. Hiện nay, số người công giáo tại tỉnh Lai Châu thống kê được như sau :
 

 

Sau đó, vừa về đến San Thàng, giáo dân đã tập trung chào đón chúng tôi trong niềm vui rộn ràng. Dù giữa mùa Chay, nhưng vẫn không thể vắng tiếng trống, không thể không có vòng hoa. Trời ơi, chúng tôi tiến vào nhà nguyện Duy Phong “hoành tráng” hơn Chúa vào thành Gia-liêm xưa ! Thánh lễ tối hôm đó thật đông đảo và sốt sắng, có người đi cả trăm cây số để dự lễ, về đến nhà thì chắc đã nửa khuya. Cảm động vì tấm lòng của họ đối với Chúa, chúng tôi không thể không đáp ứng bằng việc ngồi tòa giải tội cho bằng hết.
Sáng thứ hai 16.3.2015, chúng tôi đi Phong Thổ, cách thành phố Lai Châu 30 cây số. Chính quyền huyện đã dành cho chúng tôi sự tiếp đón thân tình. Họ công nhận giáo dân ở Mường So sống tốt đời đẹp đạo, góp phần xây dựng địa phương, đoàn kết lương giáo, nói chung là rất tốt. Chỉ còn một hai việc lấn cấn, là chính quyền không bằng lòng việc dời địa điểm cầu nguyện đến xưởng mộc của ông Nguyễn Văn Sen, thay vì ở nhà riêng của ông như trước đây. Cha Bình giải thích rằng nhà riêng của ông Sen ở ngay ngã ba đường, mỗi lần bà con họp nhau đọc kinh có thể làm ách tắc giao thông và nguy hiểm về tính mạng. Thực tế đã có lần suýt xảy ra tai nạn, như cách đây hai năm, vào dịp đức tổng giám mục Leopoldo Girelli, Đại diện Tòa Thánh đến thăm. Dời vào xưởng mộc không xa chỗ đó, lại có khoảng trống để xe cộ thì thuận lợi hơn. Thiết tưởng chuyện này dễ dàn xếp với chính quyền địa phương. Việc thứ hai chính quyền than phiền, đó là giấy đăng ký làm lễ đứng tên cha Bình, đến lúc cử hành lại là một cha khác. Cha Bình giải thích là vì một mình cha không thể đến dâng lễ tại hết các địa điểm, nên nhờ một cha khác làm thay, nhưng cha vẫn là người đứng chịu trách nhiệm. Thôi rút kinh nghiệm lần tới sẽ khai báo rõ ràng hơn. 
Sau khi gặp gỡ chính quyền, chúng tôi đến địa điểm tập trung. Bà con giáo dân đã chờ sẵn đông đảo. Sau giây phút chào nhau, chúng tôi ngồi tòa giải tội, và tiếp đó là thánh lễ. Thật không ngờ anh chị em đã chuẩn bị chu đáo, ca hát kinh nguyện đối đáp nhịp nhàng, bầu khí thánh lễ sốt sắng trang nghiêm. Sau lễ, mọi người cùng chia sẻ bữa cơm huynh đệ. Chúng tôi chia tay bà con sau trưa, vì buổi chiều còn về Tam Đường, thăm và dâng lễ tại Bình Lư.       

Tại thị trấn Tam Đường, số giáo dân độ 100, nếu tính cả những người gốc đạo mà chưa sinh hoạt thì có thể đến 100 nữa. Đây là số bà con ở Nam Định, Thái Bình lên lập nghiệp khoảng 20 năm nay. Tam Đường có bản Chu Va, nơi mà năm ngoái xảy ra tai nạn thảm khốc, một chiếc cầu treo bị đứt giây, lật nhào trong khi dân đi đưa đám tang, làm 8 người chết và 38 người bị thương.

Bàn việc thiêng liêng
Một trang sử mới với giáo họ Mường So (Tam Đường)
 

 

  Chúa nhật Lễ Lá, 29.3.2015
+ Anphong Nguyễn Hữu Long
Giám mục Phụ tá Hưng Hóa