Đề tài 2. Lời giải đáp của Tin Mừng Lòng Thương Xót
cho chất vấn về người di dân và tị nạn
“Hãy có lòng thương xót như Cha của anh em là Đấng hay thương xót” (Lc 6,36)
Đức Thánh Cha Phanxicô, trong sứ điệp Ngày Thế giới về Di dân và Tị nạn 17.01.2016 năm nay với chủ đề “Người Di dân và Tị nạn chất vấn chúng ta: lời giải đáp của Tin Mừng về Lòng Thương Xót”, cảnh giác mọi người rằng ‘dửng dưng và im lặng trước thảm cảnh người di dân và tị nạn là mở đường cho sự đồng lõa, khi chúng ta như khán giả chứng kiến cái chết vì ngộp thở, vì kiệt sức, bạo lực và đắm tàu”.
1. Thực trạng di dân và người tị nạn chất vấn
“Này đây, Ta đứng ngoài cửa mà gõ” (Kh 3,20)
Tình trạng tị nạn ngày nay làm gia tăng sự chú ý của thế giới, đặc biệt những đoàn người đang tìm tránh thoát các cuộc chiến tranh ở Syria, Bắc Phi, thảm cảnh đắm tàu, bạo lực, kiệt lực, … Cộng thêm vào hiện tượng di dân vì lí do kinh tế xảy ra ở khắp các đất nước vì hoàn cảnh ngày càng cách biệt giữa cuộc sống nông thôn và đô thị.
Riêng tại Việt Nam, biểu đồ Các tỉnh thành có tỉ lệ người di cư năm 2009 sau đây cho ta thấy hiện trạng di dân tại các tỉnh thành về con số:[1]
Trong sứ điệp, Đức Thánh Cha nói đến ”làn sóng di dân liên tục gia tăng ở mọi miền trên thế giới.. Càng ngày càng có những nạn nhân của bạo lực và nghèo đói rời bỏ nguyên quán, chịu sự hành hạ của những kẻ buôn người trong hành trình tiến về giấc mơ một tương lai tốt đẹp hơn”. “Hơn lúc nào hết, ngày nay Tin Mừng về lòng thương xót lay động lương tâm, ngăn chúng ta đừng vô cảm trước những đau khổ của người khác, và chỉ dẫn cách đáp ứng bám rễ sâu từ trong các nhân đức đối thần tin, cậy, mến, và được diễn tả qua các hoạt động từ bi bác ái về tinh thần cũng như thể lý”.[2]
2. Một lịch sử cứu độ qua di dân
Lịch sử của dân Chúa Cựu ước được đặc trưng là một di dân: gia đình tổ phụ Giacóp di cư sang Ai cập tránh nạn đói, câu chuyện cuộc hôn nhân của Bà Rút với ông Bôat trong bối cảnh tha hương hội nhập giữa dân ngoại với dân Do Thái được Luật Chúa bảo vệ. Trong Tân ước, Dung mạo của Lòng Thương Xót của Chúa tỏ lộ qua: Chúa Giêsu chữa lành 10 người phong trong đó có một người ngoại kiều (Lc 17,18), câu chuyện dụ ngôn người Samaritanô nhân hậu (Lc 30,30-37), “Ta là khách lạ mà các ngươi đã viếng thăm” (Lc 3,32). Và chính Thánh Gia trốn sang Ai Cập là biểu tượng và là nguồn cảm hứng của mối quan tâm chăm sóc đặc biệt cho người lao động di dân và gia đình họ.
Đức Thánh Cha nhắc nhở cho các tín hữu rằng ”những người di dân là anh chị em chúng ta đang tìm kiếm một cuộc sống tốt đẹp hơn, thoát được nghèo đói, bóc lột và bất công trong việc phân phối tài nguyên thế giới”. Ngài cũng khẳng định rằng ”sự hiện diện của những người di dân và tị nạn đang chất vấn nghiêm trọng các xã hội đón tiếp họ ... Làm thế nào để sự hội nhập người di dân và tị nạn ấy làm cho nhau được phong phú, mở ra những con đường tích cực cho cộng đoàn, và vượt thắng những nguy cơ phân biệt đối xử, kỳ thị chủng tộc, quốc gia chủ nghĩa cực đoan và nạn bài ngoại”.[3]
Lời Chúa trong sách Khải huyền thúc đẩy các cộng đoàn (gia đình, giáo họ, giáo xứ, giáo phận, …) không ngại đe dọa sự yên ổn mà mở rộng cửa cho Chúa Giêsu, phản chiếu nơi dung mạo của anh chị em đó: “Này đây, Ta đứng ngoài cửa mà gõ” (Kh 3,20).
3. Xây dựng một nền văn hóa gặp gỡ với anh chị em di dân
Sẵn sàng trao ban đồng thời sẵn sàng đón nhận là đặc trưng của nền văn hóa gặp gỡ mà Đức Thánh Cha Phanxicô khuyến dụ gần đây. Những cuộc di dân lớn trong thời đại chúng ta do chiến tranh (tị nạn), do lao động hay du học, việc làm, du lịch, … những cuộc di dân sinh ra một hiện tượng mới, là sự gặp gỡ giữa các nền văn hóa và từ đó có truyền giáo. Những người không công giáo đến các quốc gia các vùng miền có truyền thống Kitô giáo, tạo ra những cơ hội cho tiếp cận và trao đổi văn hóa, mời gọi Giáo hội đón tiếp, đối thoại, tham dự, nói tắt là tình huynh đệ.[4] Tất cả trào lưu ấy, ngay cả di dân của những Kitô hữu ra ngoài cộng đoàn Hội Thánh của họ, tạo ra những cuộc gặp gỡ nhiều hơn, đa dạng hơn, thường xuyên và toàn cầu, các nền văn hóa và tôn giáo khác nhau hôm nay, tạo một xã hội nhân loại đa nguyên mọi cấp độ (chủng tộc, văn hóa, tôn giáo).
Lòng thương xót chỉ thực sự là hành động của tình thương – bác ái khi đồng thời chúng ta xác tín sâu xa rằng chúng ta cũng nhận được lòng thương xót từ những kẻ chịu nhận nó từ chúng ta. Khía cạnh hai chiều hỗ tương là không thể thiếu trong thực thi lòng thương xót, nhất là trong nền văn hóa gặp gỡ.
Câu hỏi chia sẻ và thảo luận
1. Trong Tông chiếu “Dung Mạo Lòng Thương Xót” (Số 20) nhấn mạnh tới lời Chúa Giêsu trích dẫn tiên tri “Ta muốn lòng thương xót, chứ không muốn hy lễ” (Hs 6,6) có thể áp dụng theo những chiều kích nào trong cuộc sống của anh chị ?
2. Cộng đoàn giáo xứ, giáo phận, … nơi anh chị em di dân ra đi có chuẩn bị gì cho anh chị em để trở thành người loan báo Tin Mừng về lòng thương xót?
3. Làm thế nào để sự hội nhập người di dân làm phong phú cho nhau, mở ra những con đường tích cực cho cộng đoàn, và vượt thắng những nguy cơ phân biệt đối xử? (Sứ điệp Quốc tế Di dân 2016).
4. Anh chị em di dân cảm nghiệm thế nào về Lòng Thương Xót của Chúa trong cuộc sống của mình, và làm gì để đem Lòng Thương Xót của Chúa cho tha nhân?
–––––––––––––––––––––––––––––
[1] Trích Di Cư và Đô Thị Hóa ở Việt Nam: Thực Trạng, Xu Hướng và Những Khác Biệt, trang 40.
[2] ĐTC Phanxicô, Sứ điệp Ngày Thế giới về Di dân và Tị nạn 17.01.2016, “Người Di dân và Tị nạn chất vấn chúng ta: lời giải đáp của Tin mừng về Lòng Thương Xót”.
[3] Ibid.
[4] Cf. ĐGH Gioan Phaolô II, Tđ. Redemptoris Missio 37.
