Sáng thứ ba, 16-1-2017, ĐTC đã bắt đầu chương trình viếng chính thức tại Chile, với cuộc gặp gỡ chính quyền Chile và thánh lễ tại Công viên O'Higgins trước sự hiện diện của nửa triệu tín hữu. Ban chiều ngài viếng thăm một nhà tù phụ nữ trước khi gặp gỡ các LM, tu sĩ nam nữ và chủng sinh Chile tại Nhà thờ chính tòa Santiago.
Lúc quá 8 giờ sáng giờ địa phương, ĐTC đã rời tòa Sứ thần Tòa Thánh đến dinh La Moneda, để gặp gỡ chính quyền và đoàn ngoại giao.
La Moneda, có nghĩa là ”tiền cắc” vì tòa nhà hùng vĩ này, có từ thời thuộc địa, vốn là nơi đúc tiền, được khánh thành cách đây 213 năm từc là vào năm 1805. 45 năm sau đó, tòa nhà này được biến cải thành trụ sở của chính phủ và là dinh của Tổng Thống. Nhưng ngày 11 tháng 9 năm 1973, không quân Chile đã dội bom xuống tòa nhà này, phá hủy phần lớn, và tổng thống Salvador Allende bị thiệt mạng trong vụ đảo chánh này. Sau đó tòa nhà được trùng tu và năm 2006 được biến thành ”Trung Tâm Văn Hóa Dinh La Moneda”.
Đến nơi vào lúc 8 giờ 20 phút sáng, ĐTC đã được tổng thống Chile, bà Michelle Bachelet Jeria đón tiếp, duyệt qua hàng quân danh dự, rồi tiến vào bên trong, trong khuôn viên có 700 người, gồm các quan chức chính quyền, đoàn ngoại giao và đại diện xã hội và văn hóa Chile đang chờ đợi ngài.
Diễn văn của ĐTC
Ngỏ lời với mọi người sau lời chào mừng nồng nhiệt của Bà Tổng thống Bachelet, ĐTC nói:
”Thật là một niềm vui cho tôi được trở lại Mỹ châu la tinh và bắt đầu cuộc viếng thăm tại đất nước Chile yêu quí này, nơi đã đón tiếp và huấn luyện tôi khi tôi còn trẻ; tôi ước muốn rằng thời gian ở với quí vị cũng là lúc bày tỏ lòng biết ơn vì bao nhiêu điều tốt lành tôi đã nhận được..
Xin cám ơn Tổng thống vì những lời chào mừng đã gửi đến tôi. Qua Tổng thống, tôi cũng muốn chào thăm và ôm lấy toàn thể nhân dân Chile, từ vùng cực bắc của miền Arica và Painacota cho đến quần đảo miền nam..”
Sau khi ca ngợi những tiến bộ của Chile những thập niên vừa qua trong lãnh vực dân chủ, ĐTC đặc biệt đề cao trách nhiệm của mỗi người trong việc góp phần xây dựng đất nước: ”Mỗi thế hệ phải đón nhận cuộc tranh đấu và những thành tích của các thế hệ đi trước và dẫn tới những mục tiêu cao hơn nữa. Thiện ích như tình thương, công lý và liên đới, không thể đạt được một lần cho tất cả, nhưng cần phải được chinh phục mỗi ngày”..
Trong tiến trình trên đây, ĐTC đặc biệt đề cao tầm quan trọng của khả năng lắng nghe mà dân chúng và chính quyền cần phải có. Ngài nói:
”Khả năng lắng nghe có một giá trị lớn tại đất nước này, nơi mà sự đa nguyên về chủng tộc, văn hóa và lịch sử đòi phải được bảo tồn, chống lại mọi toan tính thiên vị hoặc bá quyền, gây nguy hiểm cho khả năng loại bỏ thái độ giáo điều loại trừ người khác, thay vì cởi mở lành mạnh đối với công ích.. Điều không thể thiếu được là lắng nghe: lắng nghe những người thất nghiệp không thể đảm bảo hiện tại và tương lai của gia đình họ; lắng nghe các thổ dân bản xứ, thường bị quên lãng, quyền lợi của họ phải được quân tâm và văn hóa của họ phải được bảo vệ, để không bị mất một phần căn tính và sự phong phú của quốc gia này. Lắng nghe những người di dân, đang gõ cửa đất nước này để tìm kiếm một cuộc sống tốt đẹp hơn, và với lòng can đảm và hy vọng, họ muốn kiến tạo một tương lai tốt đẹp cho tất cả mọi người.
Lắng nghe người trẻ, trong những băn khoăn mong được những cơ hội nhiều hơn, đặc biệt trong lãnh vực giáo dục, và qua đó cảm thấy mình là những người nắm vai chính tại Chile có những ước mơ, cần tích cực bảo vệ người trẻ chống lại tai ương ma túy đang xâm chiếm cuộc sống của họ. Lắng nghe người già, với những khôn ngoan rất cần thiết của họ và nâng đỡ sự yếu đuối mong manh của họ. Chúng ta không thể bỏ rơi họ.
”Lắng nghe các trẻ em, đang nhìn thế giới với đôi mắt đầy ngạc nhiên và thơ ngây, các em chờ đợi nơi chúng ta những câu trả lời thực thế cho một tương lai xứng đáng. Ở đây tôi không thể không bày tỏ sự đau buồn và xấu hổ mà tôi cảm thấy trước thiệt hại không thể sửa chữa được mà các thừa tác viên của Giáo Hội đã gây ra. Tôi muốn hiệp với các anh em tôi trong hàng Giám Mục, vì điều công bằng là xin lỗi và hết sức nâng đỡ các nạn nhân, trong khi chúng ta phải dấn thân để những điều đó không xảy ra nữa” (mọi người đã nồng nhiệt vỗ tay).
Đề cập đến việc bảo vệ thiên nhiên, ĐTC nói:
"Với khả năng lắng nghe này, đặc biệt ngày nay, chúng ta được mời gọi ưu tiên chú ý đến căn nhà chung của chúng ta: làm tăng trưởng một nền văn hóa biết chăm sóc trái đất và với mục đích ấy, chúng ta không chỉ hài lòng với việc cung cấp những câu trả lời đặc thù cho các vấn đề trầm trọng về sinh thái học và môi trường đang xảy ra; trong lãnh vực này cần phải có sự táo bạo, cống hiến một cái nhìn khác, một tư tưởng, một chính sách, một chương trình giáo dục, một lối sống và một linh đạo dẫn tới một sự chống lại sự bành trướng của những khuôn mẫu duy kỹ thuật, dành ưu tiên cho quyền lực kinh tế đối với hệ thống môi sinh tự nhiên, và vì thế coi nghe công ích của các dân tộc”.
ĐTC nhận xét rằng ”Sự khôn ngoan của các dân tộc bản xứ đóng góp một phần quan trọng. Chúng ta có thể học được từ nơi họ điều này: không có sự phát triển chân thực nơi một dân tộc quay lưng lại với trái đất và tất cả những gì và những người xung quanh trái đất. Chile, trong căn cội của mình, có một sự khôn ngoan có khả năng giúp đi xa hơn quan niệm thuần túy duy tiêu thụ về cuộc sống để đạt tới một thái độ khôn ngoan đứng trước tương lai.
Sau diễn văn trên đây, ĐTC còn gặp gỡ và hội kiến riêng với bà Tổng thống Bachelet tại Phòng Azul trong tòa nhà La Moneda.
Bà Michelle Bachelet năm nay 67 tuổi (1951), vốn là con của một tướng lãnh không quân Chile. Sau cuộc đảo chánh ngày 11-9 năm 1973, thân phụ bà bị cầm tù và chết vì bị tra tấn. Bà Michelle cùng với thân mẫu cũng bị tù rồi sau đó lưu vong ra nước ngoài. Năm 1979, bà trở về nước và tốt nghiệp bác sĩ y khoa tại Đại học Chile, và chuyên về bệnh nhi đồng. Sau khi Chile trở lại chế độ dân chủ, bà Michelle phục vụ tại Bộ y tế, và lần lượt làm Bộ trưởng Y tế (2000), Bộ trưởng Quốc phòng (2002). Năm 2006, bà được bầu làm tổng thống lần đầu năm 2006 và được tái cử năm 2014.
Tổng thống Bachelet đang mãn nhiệm. Từ ngày 11-3-2018 tới đây, kế nhiệm bà sẽ là ông Sebastian Pinera, thuộc đảng trung hữu, đắc cử ngày 17-12-2017 với 54% số phiếu. Ông năm nay 68 tuổi và đã làm tổng thống lần đầu từ năm 2010 đến 2014. Ông cũng hiện diện trong cuộc gặp gỡ ĐTC.
G. Trần Đức Anh OP
