Khi yêu ai đó nhưng lại không nhận được lời chấp nhận, đó được gọi là tình đơn phương, và người sở hữu nó là người yêu đơn phương. Đơn phương có nghĩa là một chiều. Tiếng yêu đó có thể được diễn tả ra, hoặc cũng có khi đang được giữ trong lòng, không cho ai biết, đặc biệt là đối tượng kia. Giữ trong lòng có khi vì chưa tìm được dịp thuận tiện để tỏ lộ, hoặc cũng có thể vì biết là dù có nói ra, câu trả lời vẫn chỉ là một ánh mặt đượm buồn hay một câu “xin lỗi”. Dù biết như thế, họ vẫn cứ giữ trong lòng mối tình câm nín, với hy vọng vào một ngày mới nào đó, người kia sẽ cảm nhận được tấm lòng chân thành của mình và mở trái tim ra để đón lấy. Họ và người kia, dù không được danh chính ngôn thuận trao gửi đến nhau những câu nói ngọt ngào, nhưng dù sao, thấy người mình yêu hạnh phúc, vui vẻ, người ôm mối tình một chiều ấy cũng mãn nguyện trong tận sâu cõi lòng rồi.
Cái tên người tình có lẽ không làm người ta thích thú mấy, vì nó gợi lên chút gì đó không minh bạch, thiếu rõ ràng, cái không được công nhận, nằm ngoài sự cho phép của luân thường đạo lý. Đó có thể là người đã chậm một bước, để rồi chỉ có thể vui hưởng chút tình cảm nhỏ giọt từ một người vốn đã thuộc về người khác. Đóng vai người tình thường chẳng bao giờ sung sướng, vì giống như đang ngửa tay ăn xin lòng thương xót của người ta. Chắc là những người ấy cũng có chút băn khoăn và mặc cảm tội lỗi vì đang lén lút chen ngang một tổ ấm nào đó, đang từ từ đục khoét để làm nó vỡ tan. Do lòng ích kỷ thúc đẩy, họ chỉ muốn chiếm đoạt người mà mình trao trọn trái tim, mà chẳng hề bận tâm đến bất cứ điều gì khác. Thật ra, người tình là người đáng thương; còn người biến người ta thành người tình mới là người đáng trách. Một người có thể phản bội lại người đã kết ước với mình thì cũng có thể phản bội bất cứ ai. Vì thế, nếu có thể trở thành người yêu thì hãy cố gắng, chứ đừng bao giờ dại là tự nguyện trở thành người tình.
Nhưng, trong lãnh vực tình cảm, cũng tồn tại trên thế gian này một loại người nữa. Một loại người không có tên, ra đời từ một loại tình không có tên. Vốn dĩ nó không có tên vì chỉ cần đặt cho nó một cái tên, nó không còn là nó nữa. Đó là loại tình cứ âm âm ỉ ỉ trong lòng. Chỉ dám đứng nhìn và quan tâm người đó từ đàng xa chứ không thể lại gần. Sợ sẽ mất đi những gì tốt đẹp đang có. Đó là loại tình có thể sống chết vì nhau, có thể trao hiến cho nhau tất cả, dành cho nhau tất cả… nhưng bị một bức tường vô hình nào đó cách ngăn. Bước thêm một bước thì không dám, lui lại phía sau thì chẳng đành. Không thể giữ người ấy bên mình mà buông ra thì không nỡ. Muốn nói một lời nhớ thương nhưng lý trí ngăn lại. Muốn quan tâm một chút nhưng lại sợ sẽ làm người ta đau. Muốn đến gần nhau nhưng sợ không thể buông ra được… Loại tình này đưa người ta vào trong những mâu thuẫn. Lý trí và con tim đánh nhau, bất phân thắng bại.
Đây là loại người, có thể nói, đau khổ nhất trong tất cả, vì chỉ cách một bước chân thôi, nhưng không thể với tới, vì họ chẳng rõ mình là ai, mình phải làm gì, mình phải hành xử ra sao, phải quyết định thế nào để cả hai được hạnh phúc. Chỉ cần một câu nói thì mọi chuyện sẽ được giải quyết, nhưng có thể sẽ làm mất đi người này mãi mãi, mà đó lại là điều họ không muốn tí nào. Vẫn mong điều tốt cho nhau, vẫn mong được nhìn thấy tiếng cười của nhau. Nhưng để trở thành người yêu của nhau, vẫn có cái gì đó ngăn trở. Dù có khi bằng tiếng nói của con tim, họ cảm nhận được tiếng lòng của bên kia, nhưng chỉ có thể dừng lại ở đó mà thôi, chứ không thể gọi tên loại tình này. Bạn ư? Không phải, vì nó thiếu sự tự nhiên. Người yêu ư? Không phải, vì có bao giờ thốt lên tiếng yêu đâu. Người tình? Càng không, vì đâu có ai bị ràng buộc bởi người nào khác. Đơn phương? Chắc cũng không, vì nó đâu phải là một chiều.
Cuộc đời là thế: nhiều khi vì quá trân trọng cái gì đó, ta chỉ có thể đứng ngắm, chứ không thể đụng đến, vì chỉ cần một cái chạm nhẹ, nó sẽ vỡ tan ngay. Nó hệt như những cái bong bóng nước long lanh, người ta chỉ có thể nhìn, thưởng ngoạn cái đẹp của nó, chứ không nên đụng đến nó, bởi đụng đến cũng có nghĩa là đánh mất. Thôi thì cứ trân quý những gì đang có trong tay, đang diễn ra ở phút giây hiện tại. Cứ mặc cho thời gian diễn vở kịch của nó, cho nhân gian chơi trò chơi của nó. Ta còn bên nhau thì cứ ở bên nhau thôi. Vui được lúc nào thì vui cho hết mình, để khi thật sự phải chia xa thì cũng không hối tiếc về những gì của quá khứ.
Mà cũng đâu nhất thiết phải gọi tên loại tình đó là gì, và người đang vướng vào đó là người gì. Cuộc đời đâu phải lúc nào cũng đòi phải rõ trắng và đen, đúng và sai. Chỉ đơn giản là mình biết rõ chọn lựa của mình. Giữ khoảng cách đôi khi cũng là một sự khôn ngoan để không làm mất đi cái tốt đẹp đã có. Có chút gì đó chưa rõ ràng để làm cho cuộc sống thêm hương vị và còn cho nhau một khoảng nhỏ nhiệm mầu để tiếp tục khám phá. Ta sẽ luôn ở gần nhau, sẽ càng xích lại với nhau, dù không biết bao giờ mới đụng đến nhau. Cũng hay mà!
Pr. Lê Hoàng Nam, SJ
