1. Địa chỉ: Thôn Trung Tâm, xã Mông Sơn, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái. 2. Hình thành và phát triển
Trước năm 1945, giáo dân miền xuôi từ các Giáo phận Bùi Chu, Hà Nội, Thái Bình, Phát Diệm di cư, tập trung lập nghiệp chủ yếu ở phủ Yên Bình nay thuộc huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái chạy dọc theo Sông Chảy, từ huyện Yên Bình tới thị trấn Yên Thế và các xã lân cận như Liễu Đô, Mai Sơn, Minh Xuân, Khánh Thiện, Tân Lập, Tân Lĩnh, Tô Mậu, An Lạc, Động Quan, Trúc Lâu, Trung Tâm, Yên Thắng và thị trấn Yên Thế của huyện Lục Yên. Nhiều ngôi nhà nguyện thô sơ được hình thành từ đây, bao gồm các Giáo họ Lãnh Thủy (St. Jean.Bpt), Đá Bia (St. Vinct), Làng Mới (St. Joseph), Làng Cạn (St. August), Cầu Bon (St. Pr) (nằm trong vị trí lòng Hồ Thác Bà hiện nay).
Năm 1962-1963, nhà nước quyết định xây dựng nhà máy thủy điện Thác Bà, nên toàn bộ giáo dân khu vực ven Sông Chảy và lòng hồ Thác Bà đều phải di cư. Khi ấy, họ di dân từ lòng hồ lên xã Mông Sơn và các làng xã lân cận.
Từ khi chuyển dân lên sinh sống lập nghiệp ở vùng này, để nuôi dưỡng đức tin, bà con giáo dân nói chung và các gia đình Công giáo ở Mông Sơn nói riêng đã quy tụ thành từng nhóm và tổ chức hội họp để cùng nhau cầu nguyện và đọc kinh chung. Hình thức này được duy trì khoảng 7-8 năm.
Đến năm 1970, Giáo họ Mông Sơn chính thức được thành lập. Vị trùm tiên khởi là cụ Giuse Vũ Văn Chẩn.
Những năm đầu cư trú, mọi sinh hoạt tôn giáo còn gặp nhiều khó khăn. Bà con giáo dân phải mượn nhà trẻ của hợp tác xã để hội họp, đọc kinh cầu nguyện. Đến những năm 1973-1974 bà con giáo dân mới dựng được một ngôi nhà thờ bằng gỗ thô sơ. Giáo họ Mông Sơn thời kỳ này thuộc xứ Nhân Nghĩa, có số nhân danh là 370 người.
Năm 2005, Đức Cha Antôn Vũ Huy Chương đã chia tách Giáo xứ Nhân Nghĩa thành nhiều Giáo xứ. Riêng tuyến đường 70, ngày 23/03/2006, Đức Cha Antôn đã chủ tế thánh lễ Kính Chúa Thánh Thần và chủ sự nghi thức nhậm chức của cha Micae Nguyễn Tiến Quang được ngài bổ nhiệm về coi sóc khu vực đường 70 và thường trú tại Giáo họ Mông Sơn.
Ngày 09 tháng 6 năm 2007, Đức Cha Antôn Vũ Huy Chương đã chia tách các Giáo họ thuộc tuyến đường 70 ra khỏi xứ Nhân Nghĩa và thành lập một Giáo xứ mới bao gồm tất cả các Giáo họ nằm trong tuyến đường này có tên gọi là Giáo xứ Mông Sơn và bổ nhiệm Cha Micae Nguyễn Tiến Quang làm cha quản xứ. Nhà thờ họ Mông Sơn được đặt làm nhà thờ xứ. Giáo xứ nhận Đức Mẹ Mân Côi (07/10) làm Quan thầy. Khi đó, Giáo xứ Mông Sơn gồm 10 Giáo họ với gần 6.000 giáo dân.
Ngày 19/11/2011 Tòa Giám mục Hưng Hóa có quyết định chia tách Giáo xứ Mông Sơn thành 3 Giáo xứ: Lục Yên; Bảo Ái và Giáo xứ Mông Sơn.
Hiện nay, Giáo xứ Mông Sơn bao gồm 5 Giáo họ, với khoảng 2.800 tín hữu nằm trọn trong địa bàn xã Mông Sơn, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái.
Từ buổi ban đầu là ngôi nhà thờ được làm bằng tranh, tre, gỗ, đến ngôi nhà thờ gỗ lợp ngói được dựng vào những năm đầu thập niên 1970. Sau nhiều năm sử dụng, nhiều lần sửa chữa đã xuống cấp, thêm nữa nhà thờ nhỏ hẹp, nên Giáo xứ đã chuẩn bị xây ngôi nhà thờ mới. Ngày 18 tháng 10 năm 2013, Đức Cha Gioan Maria Vũ Tất đã chủ tế thánh lễ khởi công xây dựng ngôi thánh đường Giáo xứ mới, với diện tích 900m2, hai tháp chuông cao trên 40m. Sau 7 năm thi công, ngôi Thánh đường mới đã được Bề trên Giáo phận dâng lễ cung hiến ngày 26/11/2020. 3. Quan thầy: Đức Mẹ Mân Côi (07/10). 4. Nhà thờ: Được xây dựng năm 2013 với diện tích 900m2. 5. Số giáo dân: Giáo dân trong toàn Giáo xứ là 2.800 nhân danh. 6. Các linh mục phục vụ theo dòng lịch sử: Cha Giuse Nguyễn Trọng Nghĩa (1970-1973), cha Phanxicô Trần Ngọc Khiết (1973-2000), cha Phanxicô Nguyễn Văn Thái (2000-2006), cha Miace Nguyễn Tiến Quang (2006-2016), cha Giuse Nguyễn Đình Tuyến (2016- đến nay), cha phó đặc trách Giuse Nguyễn Văn Thịnh (2016-2019), cha Phêrô Trần Văn Hương (26/06/2019- đến nay). 7. Các Giáo họ trong Giáo xứ 7.1. Giáo họ Mông Sơn Địa chỉ: Thôn Trung Tâm, xã Mông Sơn, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái.
Năm thành lập: 1970.
Quan thầy: Tổng Lãnh Thiên Thần Micae (29/09).
Nhà thờ được xây dựng: 2013.
Số giáo dân: 615. 7.2. Giáo họ Kim Sơn Địa chỉ: Thôn Quyết Thắng, xã Mông Sơn, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái.
Năm thành lập: 2012.
Số giáo dân: 451. 7.3. Giáo họ Hồng Sơn Địa chỉ: Thôn Tân Minh, xã Mông Sơn, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái.
Năm thành lập: 2012.
Quan thầy: Thánh Phêrô Tông đồ (29/06).
Số giáo dân: 530. › Hạt YÊN BÁI › Xứ MÔNG SƠN
7.4. Giáo họ Thuỷ Sơn Địa chỉ: Thôn Làng Mới, xã Mông Sơn, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái.
Năm thành lập: 2012.
Quan thầy: Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời (15/08).
Số giáo dân: 560. 7.5. Giáo họ Trung Sơn Địa chỉ: Thôn Giang Sơn, xã Mông Sơn, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái.
Năm thành lập: 2012.
Quan thầy: Thánh Giuse (19/03).
Số giáo dân: 655.