Dẫn nhập
Hướng dẫn: "Ai muốn theo Ta, hãy bỏ mình, vác thập giá hằng ngày mà theo Ta" (Mt 16,24). Cuộc đời của mỗi một người chúng ta cũng tràn ngập thánh giá. Những khổ đau chồng chất lên thân phận thụ tạo như những gánh nặng mà Thiên Chúa gởi đến như những phương tiện thánh hoá bản thân trên con đường nên thánh. Các Thánh Tử Đạo Việt Nam đã không đi ra ngoài số mệnh nghiệt ngã đó, và còn hơn thế nữa: các ngài đã noi gương Thầy chí thánh đổ máu đào ra như là chặng cuối cùng của một tình yêu "thí mạng cho người mình yêu” (Ga 15,13).
Cùng với các tiền nhân Tử đạo, chúng ta hãy đi lại con đường khổ nạn của Ðức Kitô để cùng chia sẻ nỗi thống khổ của Chúa, những đớn đau xé nát trái tim hiền dịu của Mẹ Maria. Rồi từ đó chúng ta nguyện sống xứng đáng hơn với tình yêu của Ðấng Mục Tử nhân lành đã hiến mạng sống mình cho đàn chiên yêu dấu (Ga 10,11) và xứng đáng là hậu duệ của các anh hùng Tử Ðạo Việt nam.
Chặng thứ nhất: Chúa Giêsu bị xử án Hướng Dẫn (HD): Ðứng trước mặt Philatô, Chúa đã mạnh mẽ tuyên xưng: Ngài đến thế gian để làm chứng cho Sự Thật (Ga 18,37). Và dưới áp lực của những kẻ, trước đây không lâu, đã lớn tiếng tung hô Ðấng nhân danh Chúa mà đến (Mt 21,8-10), Philatô đã hèn nhát tuyên án tử cho Ngài.
Suy niệm (SN): Chúa đã nói trước về số phận của những môn đệ trung kiên với Chúa: "Họ sẽ nộp các con cho các hội đường và ở đó sẽ đánh đập các con. Các con sẽ bị điệu ra trước mặt các vua chúa quan quyền vì Thầy để làm chứng cho họ và dân ngoại được biết …" (Mt 10, 17-18). Các Thánh Tử Đạo Việt Nam của chúng ta cũng đã không thoát khỏi cảnh bị đem ra tuyên án, chỉ vì đã tin vào Chúa và sống trọn đạo làm người môn đệ của Chúa. Thánh Tôma Thiện đã mạnh dạn trả lời với quan: "Tôi sẵn sàng bị chém đầu chứ không chịu bỏ đạo".
Cầu Nguyện (CN): Xin cho chúng con luôn sống trung thành với đức tin đã lãnh nhận ngày chịu phép Rửa tội, không sờn lòng trước những bách hại tinh thần lẫn thể xác, không nhường bước trước những cám dỗ thế tục khiến chúng con sống như những người không tin có Chúa. Xin giúp chúng con luôn tôn trọng sự thật, không gian dối đảo điên, lường gạt nhưng sống thật với chính lương tâm ngay chính của mình.
Chặng thứ hai: Chúa Giêsu vác thập giá HD: Như Isaac xưa gánh củi lên núi để bị hiến tế (St 22, 6-7), Chúa Giêsu cũng đã phải vác cây thập tự oan khiên suốt con đường tử nạn. Ðám dông hò reo chung quanh, cổ võ những quân lính đang quất những lằn roi chí tử vào thân mình Ngài và lên cả trên đầu đang mang gai nhọn.
SN: "Ai không vác thập giá mình mà theo Ta thì không xứng với Ta" (Mt 10,37). Số phận mỉa mai của tội nhân trên đường ra pháp trường của các tiền nhân Tử đạo cũng tràn đầy gian nan khốn khó. Các ngài cũng đã mang gông cùm, xiềng xích nặng nề, lê chân bước đi dưới cặp mắt hung tợn của quân lính. Con đường thập giá của các ngài cũng dài hun hút như trường hợp các thánh bị án lưu đày đến những vùng rừng thiêng nước độc, xa quê hương và gia đình yêu dấu.
CN: Xin Chúa giúp chúng con luôn biết chấp nhận hy sinh vì là môn đệ Chúa, biết tìm an ủi trong tình yêu của Chúa mỗi khi thánh giá cuộc đời trở nên nặng nề. Và xin Chúa cũng luôn nhắc nhở chúng con đừng bao giờ trở nên thánh giá mà người khác phải mang vì tính ích kỷ, tự cao tự đại và lòng đố kỵ của chúng con.
Chặng thứ ba: Chúa Giêsu ngã xuống lần thứ nhất HD: "Hãy đến cùng Ta, hỡi tất cả những ai vất vả mang gánh nặng nề. Ta sẽ bổ sức cho các con" (Mt 11,28). Qua một đêm dài tưởng chừng như vô tận, không chịu nổi sức nặng của cây gỗ giá, Chúa đã ngã quỵ xuống.
SN: Gánh nặng gia đình, con cái thân thương cũng đã chồng chất trên vai của các thánh tử đạo Ðạt, Huy và Thể và đã làm chùn bước các ngài trên con đường đi tuyên xưng đạo thánh. Nhưng các ngài đã can đảm chỗi dậy để ra đi lãnh nhận triều thiên hằng sống qua cái chết anh dũng nơi pháp trường.
CN: Xin cho chúng con cũng biết luôn chỗi dậy sau mỗi lần quỵ ngã, muốn bỏ cuộc vì cuộc đời quá đau thương, vì bổn phận quá nặng nề. Xin giúp chúng con luôn biết chạy đến Bí tích Thánh thể để múc lấy nguồn sinh lực cho mỗi ngày sống của chúng con.
Chặng thứ bốn: Chúa Giêsu gặp Ðức Mẹ HD: "Còn bà, một lưỡi gươm sẽ đâm thấu tâm hồn bà, để tâm tư nhiều người được tỏ lộ" (Lc 2, 35). Người mẹ đau đớn dõi theo từng bước con trên đường thập tự. Này khách qua đường, có nỗi đau nào cùng cực hơn nỗi đau của người mẹ thấy con mang gỗ giá trên vai đi chịu chết?
SN: Trên con đường đi hoàn tất sứ vụ của Chúa Giêsu, Mẹ Maria luôn ở bên cạnh. Mẹ đã hằng giây hằng phút theo dõi những bước chân của người con đi rao truyền tình yêu của Thiên Chúa và ơn cứu độ. Mẹ cũng đã luôn hiện diện với cha ông chúng ta ngày xưa trong các thời cấm cách như ở La Vang.
CN: Xin Mẹ tiếp tục an ủi chúng con trong những lúc đau khổ, nâng đỡ chúng con trong những khi tuyệt vọng. Và cũng xin nhắc nhở chúng con rằng: mỗi lần chúng con phạm tội là mỗi lần con tim của Mẹ cũng đau đớn như bị gươm đâm thấu.
Chặng thứ năm: Ông Simon vác thập giá đỡ cho Chúa Giêsu
HD: Chúa đã kiệt sức. Quân lính bắt một người qua đường tên là Simon vác phụ thập giá cho Chúa. Vô tình ông đã góp phần vào con đường tử nạn của Ðấng Cứu Thế khi ghé mình vác khúc gỗ nặng nề trên vai.
SN: Trong lao tù, dầu chính mình cũng đang chịu đau đớn vì cực hình tra tấn, thánh Luca Mỹ đã nhiều lần xin chịu đòn thay cho người thân trong tù vì tuổi già sức yếu.
CN: Lạy Chúa, thánh giá ai cũng có và cũng nặng. Xin cho chúng con luôn sẵn sàng ghé vai giúp những người đang cần nơi chúng con một lời nói khích lệ hay một hành động nhân đạo nào, hầu cho mọi người được sống trong tình thương thân tương ái và biết giúp đỡ lẫn nhau.
Chặng thứ sáu: Bà Vêrônica trao khăn lau mặt cho Chúa Giêsu
HD: "Ai cho một trong những bé mọn nầy uống, dù chỉ là một chén nước lã thôi, vì kẻ ấy là mộn đệ của Ta, thì Ta bảo thật, kẻ ấy sẽ không mất phần thưởng đâu" (Mt 10,42). Giữa những khuôn mặt hung dữ của đám đông hò hét, chế nhạo, vẫn có những cử chỉ hiền dịu từ nhân. Bà Vêrônica đã can đảm tiến ra để lau sạch những vết bụi đường pha lẫn máu đào trên khuôn mặt của Ðấng Cứu Thế.
SN: Nhiều thánh Tử Ðạo Việt Nam đã chấp nhận hy sinh mạng sống và những mối ràng buộc thân thiết của gia đình trong khi tìm cách giúp các nhà truyền giáo có chỗ nương thân. Các ngài sẵn sàng đối diện với quan quân truy lùng và can đảm đứng ra chịu trách nhiệm công việc mình làm.
CN: Xin cho chúng con biết giang rộng cánh tay đến những anh chị em đang bị dằn vặt vì những đau thương của cuộc đời, biết tìm cách lau đi những giọt nước mắt của những anh chị em đang gặp những thảm kịch đời sống cá nhân và gia đình. Xin đừng để chúng con tháo lui trước những cặp mắt xoi mói của kẻ xấu mà bỏ qua cơ hội làm một việc bác ái cho người anh em đang cần đến chúng con.
Chặng thứ bảy: Chúa Giêsu ngã xuống đất lần thứ hai HD: Kiệt sức vì những cơn hành hạ thâu đêm và cây gỗ giá nặng đè trên vai, Chúa lại ngã xuống đất một lần nữa. Nhưng người tử tội can trường ấy đã chỗi dậy để tiếp tục con đường đã chọn.
SN: Sa đi ngã lại trong cuộc sống là chuyện thường tình của bản tính con người. Các thánh Tử đạo ngày xưa cũng đã hơn một lần nao núng và có người đã quỵ ngã trước viễn ảnh những cơn bách hại dữ tợn. Nhưng các ngài đã can trường chỗi dậy để hân hoan ra đi nhận lãnh triều thiên sự sống.
CN: Xin cho chúng con đừng bao giờ chán nản vì con người yếu đuối để rồi buông xuôi, mặc cho tội lỗi chồng chất, nhưng biết nhìn lên Thầy Chí Thánh trên đường thập giá để chỗi dậy và nếu cần, thì làm lại từ đầu.
Chặng thứ tám: Chúa Giêsu an ủi những người phụ nữ HD: "Hỡi các chị em thành Giêrusalem, đừng khóc thương Ta làm chi. Nhưng hãy khóc cho phận mình và con cháu các chị em". Những lời khuyên nhủ ân cần của một tử tội đã nói lên lòng vị tha của Ðấng Cứu Thế.
SN: "Con chớ khóc làm gì.... Cứ về chăm sóc cửa nhà, lo giữ đạo và cầu nguyện cho mẹ vác thánh giá đến cùng". Lời trối cuối cùng của thánh nữ Anê Thành cho người con gái chính là tiếng vọng của Chúa Giêsu xưa.
CN: Xin cho chúng con luôn biết vị tha, không chỉ biết đóng khung trong cuộc sống ích kỷ mà quên những nỗi đau của kẻ khác. Xin cũng cho chúng con luôn biết rằng có biết bao người trên dương thế này đang chịu bao nhiêu cảnh đọa đày nặng gấp trăm lần cái đau khổ mà chúng con đang chịuvà mà họ vẫn luôn tin tưởng vào tình yêu của Chúa.
Chặng thứ chín: Chúa ngã xuống đất lần thứ ba
HD: Ðỉnh núi Sọ đã gần đến. Người tử tội trông lên nhưng vẫn thấy còn cao diệu vợi, và đã ngã xuống một lần nữa. Con đường thập giá thật gay go, tưởng chừng như vô tận.
SN: Những cuộc bách hại liên miên dai dẳng suốt mấy trăm năm. Bao nhiêu người đã ngã quỵ vì yếu đuối, sợ hãi. Nhưng cũng không thiếu gương anh hùng đã hào hùng tiếp tục đứng lên đi nốt chặng đường còn lại.
CN: Sau những lần sa ngã, dù đã lún sâu trong tội, xin giúp chúng con hằng ý thức rằng không bao giờ trễ cả nhưng luôn biết chỗi dậy, dù bao phen sức kiệt, hơi tàn để tiếp tục con đường Chúa đã định cho con.
Chặng thứ mười: Chúa Giêsu bị lột áo HD: Ðau đớn khi bị lột hết những gì che thân xác, Chúa đã chấp nhận thân phận trơ trụi của người tôi tớ hèn mọn ngay từ khi sinh ra trong máng cỏ chuồng rơm cho đến giây phút này trên đồi Cal-vê Canvê.
SN: Trong số các anh hùng tử đạo, không thiếu những vị đã có một cuộc sống vật chất đầy đủ, thậm chí có kẻ đang làm quan, như quan đại thần Hồ Ðình Hy. Và cũng có những vị, như Tôma Thiện, được hứa hẹn vợ đẹp, chức cao nếu bằng lòng bỏ đạo. Nhưng các ngài đã can đảm chịu lột trần hết những vinh hoa phú quý trần gian để đổi lấy triều thiên vĩnh cửu trên trời.
CN: Xin giúp chúng con, không vì bả phù vân của công danh, lợi lộc mà quên đi rằng: vinh dự làm con Chúa mới là cao trọng nhất, Thiên Đàng cao sang mới là phần thưởng đích thực và vĩnh cửu mà mỗi một người chúng con nhắm đến.
Chặng thứ mười một: Chúa Giêsu chịu đóng đinh vào thập giá HD: "Khi nào bị treo lên khỏi đất, Ta sẽ kéo mọi sự lên cùng ta" (Ga 12,32). Giây phút cực điểm đã đến. Ðấng ngày xưa giang tay cứu chữa các bệnh nhân, tha tội cho người nữ ngoại tình, đưa người chết về lại kiếp sống; Ðấng ngày xưa oai nghiêm giảng dạy trong các hội đường, ngoài thiên nhiên hùng vĩ, nay đã phải nằm xuống, bất lực trước lý kẻ mạnh. Tiếng đinh đóng như chọc thủng màng tang, xoáy tận con tim. Chúa vẫn im lặng chấp nhận, không phản kháng, thầm thỉ cầu xin cho được đi trọn con đường.
SN: Ðau khổ thể xác chỉ là không so với những đau khổ tinh thần. Các Thánh Tử Ðạo ngày xưa cũng đã đau khổ không kém khi không thể thay lòng đổi dạ được những kẻ cầm quyền, hầu chỉ cho họ con đường sự thật. Các ngài đã phải lụy thân vì sức mạnh trần thế nhưng thật ra, đã chiến thắng vì trung thành với Thầy Chí Thánh Giêsu.
CN: Xin giúp chúng con luôn giữ lòng trung nghĩa vẹn toàn với đức tin mà chúng con đã lãnh nhận cho dù phải chịu bao cảnh đọa đày, cho dù phải hy sinh thật nhiều trong cuộc sống.
Chặng thứ mười hai: Chúa Giêsu chịu chết trên cây thánh giá HD: "Mọi sự đã hoàn tất!" Thế là xong cuộc hiến tế của Con Thiên Chúa. Thụ tạo phạm tội để cho Thiên Chúa mang lấy thân phận con người chịu chết thay.
SN: Những cái chết vinh quang trong máu đào đổ ra vì Chúa Cả trời đất của các Thánh Tử Ðạo, trên giải giang sơn gấm vóc Việt Nam suốt bao thế kỷ, là bảo chứng muôn đời phản ảnh lòng trung nghĩa của những những bậc tiền bối tràn đầy sĩ khí. Nhưng đó cũng là lời réo gọi cho nhân gian ý thức được hậu quả kinh khủng của tội kiêu ngạo và bất trung đối với Ðấng trên cao.
CN: Xin cho chúng con biết sẵn sàng dẹp bỏ những đòi hỏi xác thịt để mỗi ngày chết cho tội và chấp nhận đóng đinh bản tính con người yếu đuối bằng những hy sinh, hãm mình ngay trong những biến cố nhỏ nhặt của cuộc sống.
Chặng thứ mười ba: Hạ xác Chúa Giêsu xuống khỏi thập giá HD: Ngày xưa vỗ về con trong nôi, ngày nay ôm ấp con đầy máu, Mẹ Maria đã im lặng nhận lấy thân xác chết tức tưởi của con mình, và chắc chắn trong thâm tâm, Mẹ đang dâng con lên cho Chúa Cha một lần nữa như của lễ đền tội thay cho nhân loại.
SN: Gần hai ngàn năm sau, tại một nơi trên đất Việt Nam xa xôi ngàn dặm, cũng có một người mẹ ôm lấy đầu con vừa bị chém và đem đi chôn: mẹ của thánh Anrê Trông. Bà đã can đảm đi theo bước chân của người con yêu độc nhất trên đường đến pháp trường, và trong đức tin vào phần thưởng mai hậu, bà đã âm thầm dâng hiến của lễ hy sinh lên Thiên Chúa.
CN: Xin Chúa ban ơn an ủi cho các bậc cha mẹ đang đau khổ vì con cái đang chìm đắm trong tội lỗi, bỏ quên Chúa và tình nghĩa gia đình, bỏ quên những lời dạy dỗ của các bậc phụ huynh. Và xin cho chúng con luôn biết sống trọn đạo làm con, làm cháu đối với cha mẹ, ông bà và các bậc bề trên như Chúa ngày xưa đã sống "trong ân nghĩa trước mặt Thiên Chúa và loài người" (Lc 2,52).
Chặng thứ mười bốn: An táng xác Chúa Giêsu trong huyệt đá HD: Thân xác của Ðấng Cứu Thế đã năm yên trong ngôi mộ lạnh lẽo. Ai nấy ra về trong lặng lẽ, âm thầm thương tiếc người ra đi. Một con người sống vĩ đại và chết đau thương đã không còn nữa, để lại ngơ ngác cho bao người.
SN: "Máu đào các thánh tử đạo là hạt giống trổ sinh các Kitô hữu" (Tertulianô). Các ngài đã nằm xuống như những hạt lúa mục nát để từ đó, Giáo hội Việt Nam đã lớn mạnh như những chồi non sau cơn nắng hạn. Các ngài đã ra đi bình yên trong Chúa để lại sau lưng tấm dư đồ tổ quốc mà con cháu có nhiệm vụ gieo vãi Tin Mừng.
CN: Xin cho chúng con luôn nhớ đến những người đã ra đi trước chúng con, không chỉ là ông bà, cha mẹ và những người thân, nhưng tất cả những sinh linh đã sống trên dương thế này. Họ là những người đã kinh qua những hạnh phúc cũng như những đau khổ như chúng con hiện tại. Xin cho họ được bình an trong cõi chết và xin cho chúng con tiếp tục sống những giá trị cao quý mà họ, đặc biệt là các Thánh Tử Ðạo Việt Nam, đã bồi đắp khi còn sinh tiền, để chúng con xứng đáng là những thành phần của đại gia đình nhân loại mà Chúa đã xuống thế để thánh hóa và cứu chuộc bằng cái chết trên cây thập tự.
Kết thúc chặng đàng thánh giá: Chờ ngày phục sinh HD: Ngài đã sống lại và đã hiện ra với các môn đệ và đã cùng chia sẻ thức ăn với họ (1 Cor 15,3-8). Con Thiên Chúa đã xuống thế chia sẻ thân phận con người như chúng ta, đã sống như chúng ta và cũng đã chết theo thân phận con người hữu hạn. Nhưng Chúa đã sống lại như bảo chứng tối hậu trong cuộc chiến thắng tội lỗi, hậu quả của sự chết, và như là của lễ đầu mùa cho tất cả những ai đã chết cho tội qua nước rửa sạch của Bí tích Thanh Tẩy.
CN: Xin nhắc nhở chúng con ý thức rằng cuộc sống đời này, dù hạnh phúc hay gian truân, vẫn chỉ là chóng qua. Con đường dương thế chỉ là một cuộc hành hương ngắn ngủi về Nước Trời vĩnh cửu. Từ đó, xin giúp chúng con luôn biết sống trong vui mừng và hy vọng. Vui mừng vì Thầy Chí Thánh đã phục sinh; hy vọng vì một ngày nào đó, cùng với Mẹ La Vang từ ái và các thánh tiền nhân Tử Ðạo, chúng con cũng sẽ được thông phần vinh quang với Chúa Cả trên thiên đàng. Amen.
Phụ lục 1. Vẫn dùng các kinh thường đọc khi đi đàng Thánh Giá (Ăn năn tội, Lạy Cha, Kính Mừng, Sáng Danh) và các lời thưa đáp: Chúng con thờ lạy và ngợi khen Chúa Giêsu Kitô, vì Chúa đã dùng thánh giá mà cứu chuộc thiên hạ.
2. Giữa các chặng, hát từng câu của bài Stabat Mater (hay một bài Ðức Mẹ)
*********
Stabat Mater
