Trước khi bắt đầu bài giáo lý, mọi người cùng nghe bài đọc sách thánh từ Tin Mừng Luca (1,46-48) được đọc bằng nhiều thứ tiếng khác nhau.
Bấy giờ bà Ma-ri-a nói: “Linh hồn tôi ngợi khen Đức Chúa, thần trí tôi hớn hở vui mừng vì Thiên Chúa, Đấng cứu độ tôi. Phận nữ tỳ hèn mọn, Người đoái thương nhìn tới; từ nay, hết mọi đời sẽ khen tôi diễm phúc”.
Bài giáo lý của Đức Thánh Cha
Anh chị em thân mến, chào anh chị em!
Chúng ta kết thúc loạt bài giáo lý này bằng việc tập trung vào một nhân đức không nằm trong bảy nhân đức trụ và đối thần, nhưng lại là nền tảng của đời sống Kitô hữu: nhân đức này là sự khiêm nhường. Nó là đối kháng lớn nhất của thói xấu nguy hiểm nhất, là tính kiêu ngạo. Trong khi sự kiêu hãnh và kiêu ngạo thổi phồng trái tim con người, khiến chúng ta tỏ ra nhiều hơn thực tế về mình, thì sự khiêm nhường đưa mọi thứ trở lại chiều kích đúng đắn: chúng ta là những thụ tạo tuyệt vời nhưng có giới hạn, có điểm mạnh và điểm yếu. Ngay từ đầu, Kinh Thánh nhắc chúng ta rằng chúng ta là cát bụi và sẽ trở về cát bụi (xem St 3,19), Thực sự, “khiêm nhường” có gốc từ là humus, nghĩa là mùn đất. Thế nhưng những ảo tưởng về sự toàn năng thường nảy sinh trong trái tim con người và rất nguy hiểm, và nó làm cho chúng ta trở nên rất xấu.
Để thoát khỏi sự kiêu ngạo, chỉ cần bắt đầu từ rất ít, chỉ cần chiêm ngắm bầu trời đầy sao để tìm ra thước đo đúng đắn, như Thánh Vịnh nói: “Ngắm tầng trời tay Chúa sáng tạo, / muôn trăng sao Chúa đã an bài, / thì con người là chi, mà Chúa cần nhớ đến, / phàm nhân là gì, mà Chúa phải bận tâm ?” (8,4-5). Và khoa học hiện đại cho phép chúng ta mở rộng chân trời hơn nữa, thậm chí còn cảm nhận được nhiều hơn về những điều bí ẩn xung quanh và bên trong chúng ta.
Phúc thay những người giữ được ý thức này trong lòng về sự nhỏ bé của mình. Những người này được bảo vệ khỏi một thói xấu tồi tệ, là tính kiêu ngạo. Trong Các Mối Phúc Thật, Chúa Giêsu bắt đầu từ họ: “Phúc thay ai có tâm hồn nghèo khó, vì Nước Trời là của họ” (Mt 5,3). Đó là Mối Phúc thứ nhất vì nó là nền tảng cho những mối phúc tiếp theo: thực vậy, sự hiền lành, lòng thương xót, sự trong sạch của tâm hồn đều sinh ra từ cảm nhận bên trong về sự nhỏ bé. Khiêm nhường là cửa ngõ dẫn đến mọi nhân đức.
Trong những trang đầu tiên của Tin Mừng, sự khiêm nhường và tinh thần nghèo khó dường như là nguồn gốc của mọi sự. Lời loan báo của thiên thần không diễn ra ở cổng Giêrusalem, mà diễn ra tại một ngôi làng hẻo lánh ở Galilê, tầm thường đến mức người ta nói: “từ Nazareth có gì hay được?” (Ga 1,46). Nhưng chính từ đó thế giới được tái sinh. Nhân vật nữ chính được chọn không phải là nữ hoàng lớn lên trong nhung lụa mà là một cô gái chẳng ai biết: Maria. Người đầu tiên ngạc nhiên là chính Mẹ, khi thiên thần mang đến cho Mẹ lời loan báo về Thiên Chúa. Và trong bài ca ngợi khen, sự kinh ngạc này nổi bật: “Linh hồn tôi ngợi khen Đức Chúa, thần trí tôi hớn hở vui mừng, vì Thiên Chúa, Đấng cứu độ tôi. Phận nữ tỳ hèn mọn, Người đoái thương nhìn tới” (Lc 1,46-48). Có thể nói, Thiên Chúa bị thu hút bởi sự nhỏ bé của Đức Maria, trên hết là sự nhỏ bé nội tâm. Người cũng bị thu hút bởi sự nhỏ bé của chúng ta, khi chúng ta chấp nhật sự nhỏ bé đó.
Từ đây trở đi, Maria sẽ lùi lại phía sau sân khấu. Quyết định đầu tiên của Mẹ sau lời loan báo của thiên thần là đi để giúp, để phục vụ người chị họ. Đức Maria đến miền núi của Giu-đa để thăm bà Elizabeth: Mẹ giúp đỡ bà trong những tháng cuối của thai kỳ. Nhưng ai nhìn thấy cử chỉ này? Không ai, nếu không phải là Chúa. Từ nơi ẩn kín này, Đức Trinh Nữ dường như không bao giờ muốn xuất hiện. Như khi từ trong đám đông có tiếng của một người phụ nữ nói lên hạnh phúc của mẹ: “Phúc thay người mẹ đã cưu mang và cho Thầy bú mớm” (Lc 11,27). Nhưng Chúa Giêsu trả lời ngay: “Phúc thay kẻ lắng nghe và tuân giữ lời Thiên Chúa” (Lc 11,28). Ngay cả sự thật thánh thiêng nhất của cuộc đời Mẹ - là Mẹ Thiên Chúa - cũng không trở thành nguồn kiêu hãnh của Mẹ trước loài người. Trong một thế giới chạy đua và thích thể hiện, để chứng tỏ mình vượt trội hơn những người khác, thì Đức Maria bước đi cách dứt khoát theo hướng ngược lại, với sức mạnh duy nhất là ân sủng Thiên Chúa.
Chúng ta có thể hình dung Mẹ cũng trải qua những thời điểm khó khăn, những ngày mà đức tin của Mẹ lớn lên trong đêm tối. Nhưng điều này không bao giờ làm cho sự khiêm nhường của Mẹ dao động, một nhân đức vững chắc nơi Đức Maria. Điều này nhấn mạnh rằng, sự khiêm nhường là một nhân đức chắc chắn. Chúng ta nghĩ về Mẹ, người luôn nhỏ bé, luôn bỏ đi chính mình, luôn thoát khỏi tham vọng. Sự nhỏ bé này của Mẹ là sức mạnh không thể thắng được: chính Mẹ vẫn ở lại dưới chân thập giá, khi sự ảo tưởng về một Đấng Thiên Sai khải hoàn đã tan vỡ. Chính Đức Maria, trong những ngày trước Lễ Ngũ Tuần, đã quy tụ đoàn các môn đệ, những người đã không thể tỉnh thức với Chúa Giêsu dù chỉ một giờ, và đã bỏ rơi Người khi bão táp ập đến.
Anh chị em thân mến, khiêm nhường là tất cả. Đó là điều cứu chúng ta khỏi Ác Thần và khỏi nguy cơ trở thành đồng phạm của nó. Khiêm nhường là nguồn gốc của hòa bình trên thế giới và trong Giáo hội. Nơi nào không có khiêm nhường, thì ở đó có chiến tranh, bất hoà và chia rẽ. Thiên Chúa đã nêu gương cho chúng ta về điều này nơi Chúa Giêsu và Mẹ Maria, vì ơn cứu độ và hạnh phúc của chúng ta. Và khiêm nhường là chính con đường dẫn đến ơn cứu độ. Xin cảm ơn!
Cuối buổi tiếp kiến, tất cả cùng hát Kinh Lạy Cha bằng tiếng Latinh và Đức Thánh Cha ban phép lành cho tất cả mọi người.
