Ngày 04-06-2016, Đức Thánh Cha Phanxicô đã ban hành tự sắc về việc giải nhiệm các giám mục hoặc bề trên dòng nếu có bằng chứng cho thấy đã “rất thiếu tích cực” trong việc giải quyết các trường hợp lạm dụng tình dục với trẻ vị thành niên hoặc những người dễ bị tổn thương.
Thiệt hại về thể lý, đạo đức, tinh thần hoặc di sản
Việc giải nhiệm vì “tắc trách” không chỉ liên quan đến các vụ ấu dâm, mà còn các hành động xâm hại nghiêm trọng đến “thể lý, đạo đức, tinh thần hoặc di sản” của các cá nhân hoặc của “cộng đoàn nói chung”. Tuy nhiên thái độ thiếu tích cực ấy phải là “rất nghiêm trọng”, chứ không chỉ “nghiêm trọng” mà thôi như trong các vụ lạm dụng tình dục – vốn đòi phải có “sự quan tâm đặc biệt”. Trong mọi trường hợp, giám mục có thể được yêu cầu phải từ nhiệm, mặc dù“về phương diện đạo đức không có lỗi”; hơn nữa, trong Giáo hội cũng đã trù liệu trường hợp giải nhiệm “vì những lý do nghiêm trọng”.
Tự sắc có tiêu đề bằng tiếng Ý: “Come una madre amorevole” (Như một người mẹ hiền), gồm 5 điều khoản được ban hành trong bối cảnh thanh danh Giáo hội bị hoen ố vì những vụ bê bối ấu dâm – mà trách nhiệm quy về phản ứng của các giám mục, các bề trên trực tiếp của các linh mục trong giáo phận của các ngài.
Những vụ việc như vậy có liên quan đến Đức hồng y Philippe Barbarin, Tổng giám mục Lyon, hoặc Đức hồng y George Pell, nguyên Tổng giám mục Sydney và hiện là cộng sự viên thân cận của Đức Thánh Cha tại Giáo triều. Giáo hội đã từng bị chỉ trích vì nhắm mắt làm ngơ trước tội ác ấu dâm trong một thời gian dài khi chỉ thuyên chuyển các linh mục phạm tội đi nơi khác.
Việc đặt ra trách nhiệm với các giám mục đáp ứng mong mỏi của Uỷ ban Toà thánh bảo vệ Trẻ vị thành niên. Uỷ ban này được Đức Thánh Cha Phanxicô thành lập lúc mới bắt đầu sứ vụ giáo hoàng và do Đức hồng y Sean O’Malley, Tổng giám mục Boston, đứng đầu. Đức hồng y Sean O’Malley đã trình bày vấn đề này tại Công nghị hồng y hồi tháng Hai 2015. Ngài cũng thường nói đến “sự sai lầm và bất lực của các giám mục và các bề trên dòng” trong việc giải quyết các vụ ấu dâm.
“Công nghị các Luật gia”
Tự sắc mới, có hiệu lực từ ngày 5 tháng Chín tới đây, quy định rằng, nếu phải giải nhiệm một giám mục, Bộ sẽ tuỳ từng hoàn cảnh vụ việc để ra sắc lệnh giải nhiệm, hoặc trong tình huynh đệ, đề nghị giám mục ấy từ nhiệm trong vòng 15 ngày; sau thời hạn này nếu giám mục không trả lời sẽ có sắc lệnh giải nhiệm.
Tự sắc cũng cho phép các giám mục bị cáo buộc tắc trách với nhiệm vụ được quyền tự bào chữa. Quyền thẩm cứu thuộc về các Bộ có liên quan, tức là Bộ Giám mục, Bộ Tu sĩ, hay Bộ các Giáo hội Đông phương.
Đặc biệt là trước khi đưa ra quyết định cuối cùng, Đức Thánh Cha sẽ hội ý với “Công nghị các Luật gia”. Cha Federico Lombardi, phát ngôn viên Toà Thánh, cho biết: cấp tham vấn này “gồm các hồng y và giám mục”.
